Ζούμε στο τέλος ενός κύκλου, μπροστά σε ένα Πολιτισμικό, Περιβαλλοντικό, Ενεργειακό και Οικονομικό τέλος. Ταυτόχρονα όμως κάποιοι αρχίζουν να βιώνουν το άνοιγμα ενός καινούργιου. Στην Φύση τα πάντα υπόκεινται σε περιοδικότητα. Τίποτα δεν ακολουθεί γραμμική πορεία αλλά κινείται κυκλικά και πιο ειδικά σπειροειδώς μέσα στον χρόνο. Από τα ουράνια σώματα και τα φυσικά φαινόμενα μέχρι και τους ψυχολογικούς χώρους. Κάτω από αυτό το πρίσμα θέλουμε να παρουσιάσουμε μια πρόταση η οποία αντιλαμβάνεται το κλείσιμο ενός κύκλου ως άνοιγμα ενός καινούργιου και όχι ως τέλος.
Πολλοί λένε ότι φταίει η ανεξέλεγκτη τεχνολογία άλλοι κατηγορούν την ανεξέλεγκτη οικονομία, άλλοι την θρησκεία, άλλη την πολιτική και γενικά ο καθένας κατηγορεί τους άλλους μέσα από το στενό αντιληπτικό πλαίσιο που λειτουργεί. Αυτή η κοντόφθαλμη λογική δημιουργεί μόνο ψεύτικές διαφορές και τελικά οδηγεί στην στείρα αντιπαράθεση και τον πόλεμο.
Είναι απαραίτητο να περιγράψουμε την φύση του αδιεξόδου πριν να προσπαθήσουμε να το επιλύσουμε. Να κατανοήσουμε τους μηχανισμούς δημιουργίας του, όχι μόνο στο εξωτερικό, οικονομικό ή πολιτικό πεδίο, αλλά κυρίως στο εσωτερικό πεδίο των φόβων και εσωτερικών αμυντικών μηχανισμών μας, που μας περιορίζουν στην σκέψη και την δράση.
Όσο οι μηχανισμοί δημιουργίας του αδιεξόδου παραμένουν στο σκοτάδι τόσο συσσωρεύουν ενέργεια, που αποθηκεύεται μέσα μας και κάποια στιγμή εκρήγνυται. Τότε η βία είναι αναπόφευκτη και τότε οι μόνοι που επωφελούνται είναι αυτοί που διαχειρίζονται αυτή την έκρηξη.
Αυτή η κίνηση δεν έχει να κάνει με το είδος του πολιτικού συστήματος. Είναι άσχετο αν η έκρηξη συμβαίνει σε ολοκληρωτική, κομμουνιστική, καπιταλιστική, ή δημοκρατική κοινωνία. Όπου και να συμβαίνει έχει την ίδια μορφή. Αυτό που αλλάζει είναι ο διαχειριστής.
Τα κλειδιά της «απασφάλισης»
Κλειδιά της ελεγχόμενης απασφάλισης του μηχανισμού συσσώρευσης της ψυχολογικής ενέργειας είναι οι ανθρώπινες ανάγκες και η διαχείριση τους.
Οι βασικές ανάγκες είναι:
-
Φυσικές (φυσιολογική επιβίωση)
-
Ζωτικές (ασφάλεια, διατήρηση της ζωής)
-
Συναισθηματικές (αποδοχή)
-
Νοητικές (ανεξαρτησία)
-
Πνευματικές (ταυτότητα, αυτοπραγμάτωση)
Οι πόροι καλύπτουν τις ανάγκες
Κάθε ανθρώπινο όν πρέπει να μπορεί να καλύπτει τις ανάγκες του σύμφωνα με την φύση του. Αυτό μας οδηγεί στο επόμενο λογικό βήμα. Για να καλυφθούν αυτές οι ανάγκες κάποιοι πόροι θα πρέπει να καταναλωθούν.
-
Υλικοί πόροι
-
Ζωτικοί-ενεργειακοί πόροι
-
Συναισθηματικοί πόροι
-
Νοητικοί πόροι
-
Πνευματικοί πόροι
Είναι φανερό ότι όσο πιο συγκεκριμένοι και υλικοί είναι οι πόροι, τόσο πιο δύσκολο να αναπληρώσουμε αυτούς που καταναλώνουμε.
Άπειρες ανάγκες – περιορισμένοι πόροι
Το δόγμα αυτό βασίζεται στην αντίληψη ότι οι ανάγκες και οι επιθυμίες ταυτίζονται. Κάθε οικονομία ξεκινάει από την ανάγκη κάλυψης των αναγκών μέσω των διαθέσιμων πόρων.
Άρα: Ο = Α / Π. (1) Όπου Ο=Οικονομία, Α=Ανάγκες και Π=Πόροι.
Το κλάσμα (Ο = Α / Π. (1)), κάτω από το σκεπτικό που περιγράψαμε, καταλήγει να είναι αόριστης μορφής λόγω του ότι το Α= Ανάγκες τείνει να απειριστεί ενώ ο παρονομαστής είναι ένας πραγματικός αριθμός που ανήκει στο σύνολο των πραγματικών (R). Εδώ βρισκόμαστε μπροστά σε ένα μαθηματικό αδιέξοδο
Παράγοντες για την επίλυση;
-
Να λάβουμε υπόψη ότι ο άνθρωπος δεν είναι ένα μονοδιάστατο μηχανιστικό ον, αλλά ζωντανός οργανισμός
-
Να διαχωρίσουμε τις ανάγκες από τις επιθυμίες. Οι ανάγκες καθορίζονται από την φύση του όντος, σε όλα τα επίπεδα, ενώ οι επιθυμίες ικανοποιούν συναισθηματικούς μηχανισμούς ασφάλειας.
Η ισορροπία στην εξίσωση
Διαχωρίζοντας τις επιθυμίες από τις φυσικές σταθερές ανάγκες, ξαναγράφουμε την εξίσωση κάτω από το πρίσμα της ισορροπίας.
Ι = Α / Π (2)
Όπου Ι=Ισοζύγιο, Α=Ανάγκες και Π=Πόροι, ενώ Α και Π ανήκουν στο σύνολο των πραγματικών αριθμών (R).
Αυτή η εξίσωση είναι αληθής και άρα μπορεί να βρει πραγματικές λύσεις.
-
1) Αν το Α > Π, άρα το κλάσμα Ι > 1, τότε έχουμε μη επαρκή κάλυψη των αναγκών μια και οι Πόροι δεν επαρκούν. Σε αυτή την περίπτωση θα εμφανιστεί το φαινόμενο της «αγοράς» δηλαδή της συνθήκης «προσφορά και ζήτηση» που θα καθορίσει την τιμή του προϊόντος.
-
2) Αν το Α = Π τότε έχουμε Ισορροπία και ο νόμος προσφοράς – ζήτησης εκλείπει.
-
Στην περίπτωση 1 δημιουργείται έλλειμμα στους πόρους. Στην 2 έχουμε μηδενικό ισοζύγιο και στην 3 πλεόνασμα Πόρων. Στην 2 και 3 περιπτώσεις έχουμε ελεύθερα αγαθά και πλήρη επάρκεια.
Παράγοντες ισορροπίας
Αν εξετάσουμε την εξίσωση (2) τότε παρατηρούμε ότι εφόσον κινούμαστε μέσα στο όριο των πραγματικών αριθμών η μεταβολή μας παραμένει μέσα σε όρια. Τα όρια αυτά δεν είναι αυθαίρετα αλλά καθορίζονται από τους παρακάτω παράγοντες:
-
το μέγεθος του πληθυσμού
-
τους πόρους του πλανήτη
-
την τεχνολογική ικανότητα
Σε ένα τέτοιο μοντέλο ακολουθούμε φυσικούς νόμους και όπως κάθε φυσικός ρυθμός τείνει σε μια ημιτονοειδή καμπύλη έτσι και εμείς θα κινούμασταν μέσα στα όρια αυτής της καμπύλης. Τα όρια αυτά θα μεταβάλλονται ανάλογα με τις τεχνολογικές καινοτομίες που θα παράγονται από το σύνολο του πολιτισμού.
Το Μεσαιωνικό μοντέλο
Από την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μέχρι και τις αρχές του 19ου αι. το βασικό μοντέλο λειτουργίας είναι οι κατακτήσεις, είτε αυτές συμβαίνουν με τα όπλα είτε με εμπορική διείσδυση.
Ο «μεσαιωνικός» άνθρωπος έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, όπως φόβος, απομόνωση, δεισιδαιμονίες, επιθετικότητα, εγωκεντρισμός, πάθη… Παρ' όλη την ταχύτατα εξελισσόμενη τεχνολογία, ο σύγχρονος άνθρωπος φαίνεται να διατηρεί καλά τα «μεσαιωνικά» αυτά χαρακτηριστικά του.
Καθώς τώρα η αρχική εξίσωση (1) πλησιάζει σε κατάρρευση στο σύνολο του οικονομικού συστήματος, εμφανίζεται ξεκάθαρα η λειτουργία του μεσαιωνικού ανθρώπου, ο οποίος, μονολιθικά ατομιστής, σκέφτεται με το κλασικό ρητό «ο σώζων εαυτόν, σωθείτο».
Εκπαίδευση και συλλογικός άνθρωπος
Καταλήγουμε επομένως να βλέπουμε όχι πλέον ένα οικονομικό πρόβλημα αλλά μια ψυχολογική κατάσταση, που αδυνατεί να αλλάξει η ανθρωπότητα.
Θεωρούμε επιβεβλημένο λοιπόν να εκπαιδεύσουμε τους εαυτούς μας με στόχο την δημιουργία του συλλογικού ανθρώπου. Είναι θέμα επιβίωσης του είδους η γέννηση του συμβιωτικού ανθρώπου. Αυτού που βάζει την ομάδα στην οποία ανήκει πάνω από την προσωπική του ύπαρξη όχι από κάποιο φυλετικό, θρησκευτικό, πολιτικό ή άλλο φανατισμό αλλά από την γνώση που προέρχεται μέσα από την βιωματική εκπαίδευση της δύναμης του συνόλου και την αντίληψης της συλλογικής συνείδησης.
Η φράση του τελευταίου φιλοσόφου αυτοκράτορα της αρχαιότητας Μάρκου Αυρήλιου είναι πιο επίκαιρη από ποτέ:«αυτό που είναι καλό για το μελίσσι, είναι καλό και για την μέλισσα».
Η δημιουργία της «συλλογικής συνείδησης»
Η δημιουργία «συλλογικής συνείδησης» η οποία γεννιέται μέσα από τα κοινά στοιχεία της ανθρωπότητας είναι το πρώτο βήμα για το ξεπέρασμα της δογματικής αντίληψης του «μεσαιωνικού ανθρώπου». Ο μεσαιωνικός άνθρωπος του προηγούμενου μεσαίωνα ήταν θρησκευτικά δογματικός. Ο σύγχρονος μεσαιωνικός άνθρωπος είναι θρησκευτικά και επιστημονικά δογματικός.
Καθώς πλησιάζουμε πια στα ασυμπτωτικά όρια της εξίσωσης, βλέπουμε κάθε είδους συνομωσιολογικό και θρησκευτικό δογματισμό να επανεμφανίζεται με κύριο χαρακτηριστικό την έλλειψη εμπιστοσύνης και το κλείσιμο στα στενά προσωπικά όρια.
Τα 7 βήματα της γέννησης του συνειδητού Πολίτη
-
1) Απόρριψη της δογματικής σκέψης.
-
2) Επανεξέταση των Πνευματικών, Επιστημονικών και Κοινωνικών θεμελιωδών
-
3) Μετάβαση από τον Διαχωρισμό και τον Φανατισμό στην Σύνθεση των Διαφορών.
-
4) Αναγνώριση της έννοιας της Ταυτότητας.
-
5) Εκπαίδευση μέσω της Συνθετικής αντίληψης.
-
6) Αναγνώριση της Δύναμης της Συλλογικής ύπαρξης.
-
7) Αναγνώριση της ατομικής ευθύνης
1) Απόρριψη της Δογματικής Σκέψης
Χαρακτηριστικό των προσωπικών ορίων είναι ο δογματισμός. Η περιχαράκωση πίσω από ιδέες και αντιλήψεις που μας κάνουν να νοιώθουμε ασφαλείς με βάση το συναισθηματικό και νοητικό πλαίσιο πεποιθήσεων μας. Από αυτή την αντίληψη γεννιούνται κάθε είδους διαχωρισμοί και προκαλείται η άσκοπη εχθρότητα που οδηγεί στην απομόνωση και την διάλυση του κοινωνικού συνόλου.
Πρέπει να γίνει πρωταρχικό μέλημα το ξεπέρασμα του δογματισμού και η απελευθέρωση από την «Αυθεντία». Μόνο έτσι μπορούμε να προσεγγίσουμε υπεύθυνα ο καθένας την γνώση και την βελτίωση αναλαμβάνοντας προσωπικές ευθύνες για την βελτίωση μας ως πολυδιάστατα και μη γραμμικά όντα με πνευματική και υλική φύση.
2) Επανεξέταση των Πνευματικών, Επιστημονικών και Κοινωνικών θεμελιωδών
Επανεξέταση κάτω από το πρίσμα των νέων γνώσεων που φέρνει στο φως η επιστήμη όχι μόνο της σύγχρονης αντίληψης αλλά και της αντίληψης μας για την αρχαία γνώση. Η αρχαιολογική σκαπάνη φέρνει στο φως ευρήματα που αποδεικνύουν ότι είναι πολύ πιθανό να υπήρξαν πολύ αναπτυγμένοι πολιτισμοί στην αρχαιότητα που ο δικός μας ακόμα δεν έχει φτάσει να τους κατανοήσει. Ακόμα και στο θέμα της τεχνολογίας, που το θεωρούμε αποκλειστικό προνόμιο της εποχής μας, έχουμε πάψει να είμαστε σίγουροι μια και για πάρα πολλά μνημεία και ευρήματα έχουμε σαφή στοιχεία μιας υψηλής τεχνολογικής ικανότητας, αν και διαφορετικής από την δική μας. ,
Η εξέταση της γνώσης του παρελθόντος, σε συνδυασμό με τις σύγχρονες επιστημονικές ανακαλύψεις, μπορεί να μας κάνει πιο σοφούς όπως και να δώσει λύσεις ακόμη και σε σύγχρονα προβλήματα.
3) Μετάβαση από τον Διαχωρισμό στην Σύνθεση
Η σύνθεση επιτρέπει μέσα από την ένωση διαφορετικών ειδών να γεννιούνται νέα, που ενοποιούν τις διαφορές και ανοίγουν νέους δρόμους εξέλιξης. Ο αρχαίος φιλόσοφος Ηράκλειτος έλεγε: «Πόλεμος πάντων πατήρ». Σήμερα αυτό θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε:
«Μηχανισμό Σύγκρουσης – Απόφασης – Επικοινωνίας».
Θεωρούμε ότι υπάρχουν δύο βασικά σημεία, που μπορούν να μας οδηγήσουν στη σύνθεση:
Α) Εσωτερικοποίηση του πολέμου. Ο πόλεμος πρέπει να σταματήσει να στρέφεται ενάντια στους άλλους και να στραφεί προς την ενστικτώδη σκιερή φύση μας.
Β) Αναγνώριση της σύγκρουσης, ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα της διαφορετικότητας, και χρήση αυτής της ενέργειας για την δημιουργία όλο και πιο σύνθετων συλλογικών οργανισμών.
4) Αναγνώριση της έννοιας της Ταυτότητας
Σήμερα η έννοια της Ταυτότητας είναι περιορισμένη και μηχανιστική, κενή περιεχομένου, που προσλαμβάνεται τελικά από τους ανθρώπους ως χάσιμο της αυτοεκτίμησης, με αποτέλεσμα τη μοναξιά και την έλλειψη σκοπού, και την δημιουργία βιομηχανικών «εργατών – αφεντών».
Ταυτότητα όμως σημαίνει να ξέρω ΠΟΙΟΣ ΕΙΜΑΙ, προσωπικά, κοινωνικά, πνευματικά. Να έχω χτίσει ένα σταθερό πλαίσιο ιδεών, μέσα από την προσωπική βίωση, παύοντας έτσι να είμαι «μαζάνθρωπος».
Μόνο αν έχω τη δική μου ταυτότητα μπορώ να αναγνωρίσω και να σεβαστώ την ταυτότητα των άλλων. Μόνο αναγνωρίζοντας και σεβόμενος την διαφορετική ταυτότητα των άλλων μπορώ πλέον να συνθέσω τις απόψεις και θέσεις μου με τις δικές τους.
5) Εκπαίδευση μέσω της Συνθετικής αντίληψης
Η ύπαρξη της ταυτότητας και η εσωτερική αντίληψη της σύγκρουσης μας οδηγεί στην σύνθεση και την ενοποίηση. Έτσι ενώ οι αναπόφευκτες διαφορές παραμένουν ως δομικά στοιχεία, μετά την σύνθεση μετέχουν στο νέο πιο πολύπλοκο σύνολο, ως ενεργές δυνάμεις δημιουργίας. Η καταστροφική φύση της σύγκρουσης μεταλλάσσεται σε τροφοδότη ενέργειας στην νέα σύνθεση και οδηγεί σε μια βελτιωμένη πραγματικότητα.
Αυτή η διαδικασία πρέπει και μπορεί να εφαρμοστεί, μέσα από την αντίστοιχή εκπαίδευση των ανθρώπων στην διαχείριση της σύγκρουσης και στην εξάλειψη του φόβου στο διαφορετικό.
6) Αναγνώριση της Δύναμης της Συλλογικής ύπαρξης
Σήμερα η επιστημονική κοινότητα αρχίζει να αποδεικνύει πειραματικά ότι η συλλογική δράση είναι πιο σταθερή και ασφαλής για την επικράτηση και την διαιώνιση ενός είδους Ακόμη, ο R. Sheldrake καταλήγει στο ίδιο αποτέλεσμα στις έρευνες του για τα μορφογενετικά πεδία. Η ίδια η φύση το ίδιο μας διδάσκει (μέλισσες, τερμίτες, σμήνη, κοπάδια, κλπ) Μας το θυμίζει η λαϊκή σοφία (και η βρετανική διπλωματία) με το ρητό «διαίρει και βασίλευε».
Ο άνθρωπος που έχει χτίσει τη δική του ταυτότητα και στη συνέχεια την έχει συνθέσει δομικά με άλλους ανθρώπους, βιώνει μια συλλογική συνείδηση, μέσα στην οποία δρα και υπάρχει, συμμετέχοντας στην αυξημένη ικανότητα της ομάδας για επιβίωση και δημιουργία, με αυξημένες πιθανότητες για την κατάκτηση της ευτυχίας, σε σχέση με τον ατομιστή.
7) Αναγνώριση της ατομικής ευθύνης
Το αποτέλεσμα όλων των προηγούμενων σταδίων είναι ο συνειδητοποιημένος άνθρωπος, ο οποίος συμμετέχει όχι μόνο δια της ψήφου του, μια μοναδική χρονική στιγμή, μεταβιβάζοντας την ευθύνη της δράσης σε αντιπροσώπους, αλλά συνέχεια και διαρκώς μέσω α) της ανάληψης της ατομικής ευθύνης, που είναι απόρροια της ταυτότητας του και β) της εθελοντικής συμμετοχής του, που είναι απόρροια της διαδικασίας σύνθεσης.
Έτσι καταλύεται το δίπολο αφέντης-δούλος και η δουλειά (δουλεία) μετατρέπεται σε εργασία. Εργασία παραγωγική για τις ανάγκες της κοινότητας στην οποία απευθύνεται και εργασία δημιουργική για τις ανάγκες έκφρασης και εξέλιξης του ατόμου.
Η γέννηση του συνειδητού πολίτη
Έτσι γεννιέται ο συνειδητός πολίτης, ο οποίος συμμετέχει συνέχεια και ως δυναμικό στοιχείο, ανάλογα με τις ικανότητες και δυνάμεις του.
Αποτέλεσμα είναι η δημιουργία μιας συνέργειας, όπου ο άνθρωπος αλλάζει την κοινότητα και η κοινότητα επιστρέφει την αλλαγή πίσω στον άνθρωπο, σε ένα δυναμικό επαναλαμβανόμενο κύκλο.
Το μοντέλο εξέλιξης εδώ δεν είναι ο γραμμικός θετικισμός, αλλά η βιορρυθμική κίνηση, που αποτυπώνεται σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς.
Καταλήγοντας και με βάση όλα τα παραπάνω, θεωρούμε ότι το σημερινό αδιέξοδο είναι μια ευκαιρία αποδόμησης του παλιού και φθαρμένου μοντέλου ζωής και ανασύνθεσης των θεμελιωδών δυνάμεων, σε έναν νέο πιο συνθετικό και ολιστικό πολιτισμό. Θα πρέπει να αντιληφθούμε αυτή την αποδόμηση όχι ως τέλος αλλά ως αρχή δημιουργίας ένας πιο ισορροπημένου μέλλοντος.
Αυτό θα συμβεί αν εμείς σήμερα αναλάβουμε τις προκλήσεις που τίθενται μπροστά μας, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο.
