«Νους υγιής εν σώματι υγιεί!…Ποιητής Ιούνιος Ιουβενάλης (60 – 127 μΧ)»
Το να σαι Έλληνας σημαίνει να αγαπάς τον αθλητισμό. Το να αγαπάς τον αθλητισμό σημαίνει ότι κατέχεις την ομορφιά. Το να αγαπάς τα αθλήματα που βγήκαν κατευθείαν από την ψυχή της Αρχαίας Ελλάδος θα πει ότι αγαπάς την Ελλάδα. Ένα τέτοιο πανάρχαιο άθλημα, που έρχεται κατευθείαν από τις προγονικές μας ρίζες είναι το Παγκράτιο. Παγκράτιο στα Αρχαία Ελληνικά θα πει αυτός που κρατεί τα Πάντα. Ο δυνατός, ο ισχυρός, ο ανίκητος. Το παγκράτιο θεωρείται ο πρόδρομος όλων των ανατολίτικων τεχνών, καθώς σύμφωνα με την ιστορία έφτασε στην ανατολή από το Μέγα Αλέξανδρο.
Η εκστρατεία του Μέγα Αλεξάνδρου είχε ως αποτέλεσμα μεταξύ άλλων το Παγκράτιον να διαδοθεί σε όλη την Ανατολή. Υπάρχουν αναφορές πως οι Μακεδόνες μετέφεραν μαζί τους τεράστιες Τέντες για την εξάσκηση στο Παγκράτιον. Περίπου 1000 χρόνια αργότερα το άθλημα αυτό φαίνεται πως έχει αφομοιωθεί και στην πορεία αντιγραφεί από τους Ινδούς και μέσω ενός Βουδιστή Μοναχού με το όνομα Μποντιτάρμα, ο οποίος ταξίδεψε από την Ινδία στην Κίνα, φαίνεται να έχει διαδοθεί στην περιοχή του μοναστηριού Σαολίν ή οποία και ονομάστηκε Γιουνάν, που σημαίνει Ιωνία.
Η μυθολογία θέλει το άθλημα να προέρχεται από το Θησέα, που επιστράτευσε συνδυασμό πάλης και πυγμής για να καταβάλει τον Μινώταυρο. Σύμφωνα με άλλη ανάλογη εκδοχή, ο Ηρακλής κατέβαλε με τον τρόπο αυτό το λιοντάρι της Νεμέας. Διάσημοι αρχαίοι παγκρατιαστές ήταν ο Θεαγένης ο Θάσιος, ο Λύγδαμης ο Συρακούσιος, ο Δωριεύς ο Ρόδιος, ο Σώστρατος ο Σικυώνιος και ο Πολυδάμας από τη Σκοτούσσα.
Ο Πολυδάμας μάλιστα όταν ο Δαρείος τον κάλεσε στην Περσία για να δει από κοντά αυτόν τον ρωμαλέο πολεμιστή και ολυμπιονίκη, έβαλε τρεις φρουρούς οπλισμένους τους λεγόμενους “αθανάτους” να τον αντιμετωπίσουν. Ο Πολυδάμας τους αφόπλισε και τους τρεις και έπειτα τους σκότωσε. Ο Δαρείος έμεινε έκπληκτος από την τεχνική του Πολυδάμα και του ζήτησε να δείξει την τέχνη αυτή στους πολεμιστές του. Το Παγκράτιο συνδύαζε το χτύπημα και την αρπαγή (λαβή) και ήταν αγώνας, που κερδιζόταν με την υποβολή του αντιπάλου. Ένας αγωνιζόμενος θα μπορούσε να επισημάνει την υποβολή του με ανάταση του χεριού ή ενός δακτύλου του, αλλά μερικές φορές η μόνη μορφή υποβολής ήταν ο θάνατος ενός από τους αγωνιζόμενους.
Οι “κοινές κλειδαριές” και η “έμφραξη κρατούν” ήταν κοινές τεχνικές. Σήμερα αυτές οι τεχνικές θα μεταφράζονταν ως λαβές εξάρθρωσης σημείων όπως αυχένας, ώμος, αγκώνας, καρπός, μηρός, αστράγαλος και άλλα. Τα λακτίσματα και η χρησιμοποίηση των “πυγμών” ήταν η μέθοδος επίθεσης, που στηρίζεται σε μεγάλο ποσοστό στη δύναμη. Γι' αυτόν τον λόγο, το Παγκράτιο ήταν υπόθεση των βαρύτερων και πιο δυνατών αθλητών.
Στην πραγματικότητα υπήρχαν μόνο τρεις κανόνες: οι αγωνιζόμενοι δεν είχαν το δικαίωμα να βγάλουν ο ένας τα μάτια του άλλου, να δαγκώσουν ο ένας τον άλλον ή να τον χτυπήσουν στην περιοχή των όρχεων. Τo Παγκράτιον ήταν μια τέχνη την οποία και διδάσκονταν όλοι οι Αρχαίοι Έλληνες με σκοπό να μπορούν να νικούν τους εχθρούς τους, αλλά και να επιβιώνουν σε συμπλοκές με άγρια ζώα (πχ Ηρακλής και λιοντάρι της Νεμέας αλλά και στη μάχη του Μαραθώνα οι Αθηναίοι, καθώς και στις Θερμοπύλες οι Λακεδαιμόνιοι όταν έσπασαν τα ξίφη και τα δόρατά τους, χρησιμοποίησαν την τέχνη του Παγκρατίου. Ιδρυτής του αθλήματος θεωρείται ο θεός Ερμής και οι Παγκρατιαστές έπρεπε να ακολουθούν κανόνες σωστής συμπεριφοράς και να συμμερίζονται τους νόμους του Παγκρατίου. Ξεκάθαρα μπορούμε να δούμε πως το Παγκράτιον δεν αφορούσε μόνο την σωματική εκγύμναση αλλά και το χτίσιμο υγιούς χαρακτήρα.
Υπήρχαν δύο είδη Παγκρατίου:
Το ένα διεξαγόταν σε όρθια στάση και ήταν λιγότερο επικίνδυνο, ονομαζόταν δε “Άνω ή ορθοστάνδην Παγκράτιο”.
Στο άλλο συνεχιζόταν ο αγώνας και μετά την πτώση ενός από τους αντιπάλους, ο οποίος κατόπιν τούτου ήταν ευάλωτος σε κτυπήματα του αντιπάλου. Το είδος αυτό ονομαζόταν “Κάτω Παγκράτιο”.
Οι αρχές του Παγκράτιου ήταν οι εξής:
– Μην σκοτώσεις συνάνθρωπό σου ( ευγενές άθλημα )
– Να είσαι σεμνός και αγνός
– Να είσαι εγκρατής
– Να λες πάντα την αλήθεια
– Να σέβεσαι όλα τα δημιουργήματα
– Να είσαι δίκαιος προς όλους
– Να είσαι φιλόξενους προς τους ξένους
– Ο αθλούμενος εκτός των παραπάνω έπρεπε να απέχει από τα εξής:
Εγωισμό
Οργή
Φιλαργυρία
Ζηλοτυπία
Φιλοδοξία
– και να αναζητά:
την Ευγένεια
την Μετριοφροσύνη
τον σεβασμό
την τιμιότητα
– μόνο με αυτό τον τρόπο θα μπορούσε να επιτύχει:
την Αρμονία
την Ισορροπία
την Δικαιοσύνη
ιην ισότητα
το Μέτρο
Το Παγκράτιο ήταν ένα άθλημα του οποίου η σπουδή διαρκούσε όλη μέρα. Από το πρωί μέχρι την Δύση του ηλίου οι αθλητές χωρισμένοι σε ζευγάρια προσπαθούσαν ο ένας να υπερνικήσει τον άλλο κάτω από το άγρυπνο μάτι του ανθρώπου που τους προπονούσε. Ήταν αρκετά διαδεδομένο μέχρι τον 8 μ.χ. Σήμερα αναβιώνεται με σύγχρονους πια τρόπους. Δηλαδή οι πολεμιστές δεν πολεμούν γυμνοί όπως στην αρχαία Ελλάδα, αλλά με παντελόνι μπλε και άσπρη μπλούζα. Οι χαιρετισμοί του αντιπάλου δεν γίνονται με υπόκλιση όπως στα άλλα αθλήματα, αλλά με χειραψία του αντιπάλου, κοιτώντας τον στα μάτια. Η γλώσσα του αθλήματος παραμένει Αρχαία Ελληνική. Ο ασκούμενος μαθαίνει στη βασική εκπαίδευση τις τεχνικές της αυτοάμυνας, ενώ παράλληλα διδάσκεται την παιδεία, τον πολιτισμό και τις ηθικές αρχές της αρχαίας Ελλάδας.
Ένα άθλημα που δίκαια θα έπρεπε να βρίσκεται στην ολυμπιάδα του σήμερα.
*Νους υγιής σε σώμα υγιές θα πει: Για να είναι ο νους υγιής, πρέπει και το σώμα να είναι υγιές…
Γράφει η Ροδάνθη Κουμή
