Ο ξακουστός ποιητής, μουσικός, θεολόγος και ιατρός Ορφέας έχει αφήσει ανεξίτηλα σημάδια στην πορεία του ελληνικού φωτός.
Πως όμως ετυμολογείται το όνομα του; Ας πάμε να μάθουμε.
Στην Ελληνική γλώσσα υπήρχε ρίζα ο ρ φ-, η οποία δήλωνε την «στέρηση», την «έλλειψη». Από αυτή τη ρίζα δημιουργήθηκε αρχικά ουσιαστικό «ο ρ φ ό ς».
Ο ρ φ ό ς επίσης σημαίνει ο μαύρος, ο σκούρος, ο σκοτεινός. Ο Ορφέας επέστρεψε από τον Άδη όπου πήγε για να φέρει πίσω στο φως την αγαπημένη του Ευριδίκη. Οπότε κατά μία έννοια Ορφέας είναι ο «εκ του Σκότους του Άδους προεχόμενος – επιστρέφων».
Από το ορφός δημιουργήθηκε με επέκταση -ανος η γνωστή μας λέξη ο ρ φ α ν ό ς, δηλαδή ο στερημένος από γονείς, μεταφορικά ο εγκαταλειμμένος. Είναι αυτός που αποστερήθηκε τους γονείς του, αυτός που διαχωρίστηκε από αυτούς. Όμως ορφανός ο Ορφέας δεν υπήρξε.
Επομένως το όνομα Ὀρφεύς σημαίνει «αυτός που έχει στερηθεί κάτι» και πρέπει να σχετίζεται με την απώλεια της γυναίκας του Ευρυδίκης, για την οποία κατέβηκε στον Άδη με την γνωστή μάταιη κατάληξη.
Σύμφωνα με μια άλλη ετυμολογική εκδοχή του όνομά του προέρχεται από το ό ρ φ ν η (κοντινό σε έννοια με την λέξη ορφός), που σημαίνει το σκοτάδι, από όπου αργότερα προέκυψε η λέξη ορφανή θέλοντας ίσως να δείξει πόσο στο σκοτάδι βρίσκεται το παιδί που θα στερηθεί τους γονείς του.
Ορφέας λοιπόν από την λέξη ο ρ φ ν ή, σήμαινε ο άνθρωπος ο σκοτεινός, με την έννοια φυσικά του μυστικιστή, του ανθρώπου που μυήθηκε από μικρός σε απόκρυφες τελετουργίες ή στα Καβείρεια μυστήρια της Σαμοθράκης, στα οποία αυτός πρότεινε στους Αργοναύτες να μυηθούν. Άρα ήταν σαφώς γνώστης τους. Αλλιώς δεν θα πρότεινε την μύηση των συντρόφων του.
Μια άλλη ετυμολόγηση αφήνει έξω την ρίζα το -Ορφ το πρώτο συνθετικό και ορίζει το -Ορ.
Ο Ορφέας έχει άμεση σύνδεση με το όρος Όλυμπος. Εγγενήθη σε σπήλαιο του Ολύμπου χρησιμοποιούμενο ως αγροτική κατοικία από την οικογένεια του. Συνεπώς το πρώτο συνθετικό Ορ- πρέπει να δηλώνει το ό ρ ο ς, ορεινός και το δεύτερο πρέπει να παραπέμπει στην κατοικία όπου εκφράζεται με την λέξη ε φ έ σ τ ι ο ς. Άρα Όρος+ε φ έστιος =Ορφεύς.
Αυτός που έχει ως εστία, κατοικία τα όρη, που είδε το πρώτο φως σε εστία μέσα σε άντρο, σπήλαιο, εννοώντας πάντα για τα πρώτα χρόνια της ζωής του.
Μια τελευταία προσπάθεια ετυμολόγησης είναι η εξής. Από τις λέξεις Ό ρ ο ς και Φ ώ ς σύμφωνα με τον συγγραφέα Χρήστο Μπλέτα μας δίδει το όνομα Ορφέας.
Το φως σημαίνει στον Όμηρο τον άντρα. Υπάρχουν δύο γραφές για το ουσιαστικό φως: φώς με οξεία που σημαίνει τον άντρα και φῶς με περισπωμένη που σημαίνει το πυρ.
Οπότε Ορφέας είναι ο άντρας των βουνών, των όρεων, ο βουνίσιος, ο ορεινός.
Έρευνα και συλλογή πληροφοριών έγινε από την Γιώβη Βασιλική.
