Ιστορικό Αφιέρωμα και Έρευνα
Ένα δημοσίευμα έγινε η αιτία να γνωρίσουν όλοι Έλληνες, οι Απόδημοι, οι Κύπριοι, οι Ομογενείς αδελφοί μας και οι όλοι Φιλέλληνες σε όλο τον κόσμο, τον Θησέα, την Κνωσό, τον Μινώταυρο και τον Μυθικό Λαβύρινθο, για τον οποίο κυρίαρχη θεωρία θέλει το παλάτι της Κνωσού να είναι ο Λαβύρινθος. Όμως μια σπηλιά στη Νότια Κρήτη η οποία αποτελείται από 4 χλμ. αλληλένδετων τούνελ, μεγάλες αίθουσες με διαδρόμους και διακλαδώσεις, αλλά και «τυφλά» δωμάτια, μας δίνει την δυνατότητα να αναφωνήσουμε το ότι «Ίσως βρήκαμε τον αληθινό Λαβύρινθο». Αυτό πιστεύει και η επιστημονική ομάδα εξερευνά σπήλαιο στην αρχαία Γόρτυνα της Κρήτης για το οποίο ο Steve Connor έγραψε στην ΤΗΕ ΙΝDΕΡΕΝDΕΝΤ το Σάββατο 17 Οκτωβρίου 2009. Έτσι στα ίχνη του Μινώταυρου βρέθηκαν Έλληνες και Βρετανοί στο κυνήγι του μυθικού Λαβύρινθου.
Έτσι σύμφωνα με την έγκριτο εφημερίδα «Νέα», επιστημονική ομάδα από Έλληνες και Βρετανούς ερευνητές προχώρησαν σε καταγραφή του σπηλαίου, η οποία διήρκεσε μία εβδομάδα. Στο μικροσκόπιο των επιστημόνων μπήκε το εγκαταλελειμμένο λατομείο κοντά στη Γόρτυνα της Κρήτης, γνωστό και ως «σπήλαιο του Λαβύρινθου», προκειμένου να διαπιστωθεί εάν πρόκειται για τον λαβύρινθο που σχεδίασε ο Δαίδαλος για να φυλακιστεί ο Μινώταυρος. Οι απόψεις, πάντως, των ειδικών διίστανται.
Ο γεωγράφος από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Νίκολας Χάουαρθ και επικεφαλής της αποστολής λέει «Είναι αδύνατον να πούμε αν το λατομείο κοντά στη Γόρτυνα, που είναι γνωστό ως σπήλαιο του Λαβυρίνθου, είναι όντως ο μυθικός Λαβύρινθος που σχεδίασε ο Δαίδαλος».
Ενώ ο σπηλαιολόγος και μέλος της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας Νίκος Λελούδας επισημαίνει «Πρόκειται για ένα αρχαίο λατομείο, που δεν ξέρουμε καν πότε χρονολογείται, καθώς δεν έχει ποτέ ανασκαφεί. Θεωρείται ρωμαϊκής εποχής, αλλά δεν αποκλείεται να χρησιμοποιήθηκε και από τους μινωίτες» και είναι άτομο που συμμετείχε στην αποστολή για την καταγραφή του σπηλαίου, η οποία διήρκεσε μία εβδομάδα σε συνεργασία με τη Βρετανική Βασιλική Γεωγραφική Εταιρεία και μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας. Μαζί τους ήταν και ο Ελβετός Τόμας Ουάλντμαν, λάτρης και ερευνητής της περιοχής, που διατηρεί ενημερωμένες επί του θέματος σελίδες στο Διαδίκτυο.
Για περισσότερο από έξι αιώνες το σπήλαιο Λαβύρινθος είχε ταυτιστεί με την πολύπλοκη κατασκευή που είχε σχεδιάσει ο Δαίδαλος για να φυλακίσει ο βασιλιάς Μίνωας το παιδί (με ανθρώπινο σώμα και κεφαλή και ουρά ταύρου) που είχε προκύψει από την ερωτική συνεύρεση της συζύγου του Πασιφάης με έναν ταύρο.
Η λάμψη του όμως άρχισε να θαμπώνει όταν στις αρχές του 20ού αιώνα ο Αρθουρ Έβανς αποκάλυψε την Κνωσό και ταύτισε τον μυθικό Λαβύρινθο με το παλάτι του Μίνωα.
-
-
5ος αι. π.Χ.: Ο Ηρόδοτος πρώτος χρησιμοποιεί τον όρο λαβύρινθος 1ος αι. μ.Χ.: Ο Πλίνιος αναφέρει λαβυρίνθους στη Λήμνο, στο Φαγιούμ της Αιγύπτου, στην Ιταλία και στην Κρήτη
-
1415: Για πρώτη φορά χαρτογραφείται το υπόγειο λατομείο από τον Κριστόφορο Μπουοντελμόντι
-
1821: Ο Αυστριακός Φραντς Βίλχελμ Ζίμπερ ερευνά το λατομείο και δύο χρόνια αργότερα εκδίδει σχετική εργασία
-
1941: Μετατρέπεται από τους Γερμανούς στη μεγαλύτερη αποθήκη πυρομαχικών της Ανατολικής Μεσογείου. Ανοίγεται δεύτερη μεγαλύτερη είσοδος
-
1944: Αποχωρώντας από την Κρήτη οι Γερμανοί ανατινάσσουν τις εισόδους για να μην πέσουν τα πυρομαχικά στα χέρια των Συμμάχων
-
1950: Εταιρείες εκμεταλλεύονται εμπορικά τα αποθέματα πυρομαχικών
-
1953: Προτείνεται ως εναλλακτική θέση για τον λαβύρινθο το σπήλαιο Σκοτεινό
-
1961: Τέσσερεις νέοι χάνουν τη ζωή τους στο σπήλαιο. Ο στρατός σφραγίζει τις εισόδους
-
1981: Από μια οπή εξαερισμού μπαίνουν ξανά σπηλαιολόγοι
-
1985: Το ζεύγος Γιάννη και Άννα Πετροχείλου χαρτογραφούν τον Λαβύρινθο
-
2009: Σύνεργα αρχαιοκαπηλίας εντοπίζονται καλά κρυμμένα στο εσωτερικό του σπηλαίου
-
-
Ιστορικές πληροφορίες για τον λαβύρινθο και για το σπήλαιο στην αρχαία Γόρτυνα της Κρήτης
Ο άξονας που θα κινηθεί αυτό το Ιστορικό Αφιέρωμα, Παρουσίαση και Έρευνα για την ενημέρωση όλων των πολυπληθών επισκεπτών – αναγνωστών του Apodimos.com θα ακολούθησα την πιο κάτω σειρά. Θα δώσει Περισσότερες πληροφορίες για την αρχαία Γόρτυνα και το πιθανό σπήλαιο του Λαβυρίνθου, αναφερθεί για την Κνωσό το απομεινάρι του Μινωικού πολιτισμού, θα τους προσφέρει ένα Λεύκωμα Λεξιλογίου για Μινωικό πολιτισμό, η Κνωσός από το Α ως το Ω. Μετά μελετήσουμε το Ας γνωρίσουμε τον Θησέα, θα μάθουμε για το Ποιος ήταν ο Μινώταυρος ; Καλή μελέτη.
-
Περισσότερες πληροφορίες για την αρχαία Γόρτυνα και το πιθανό σπήλαιο του Λαβυρίνθου
Για περισσότερο από έξι αιώνες το σπήλαιο Λαβύρινθος είχε ταυτιστεί με την πολύπλοκη κατασκευή που είχε σχεδιάσει ο Δαίδαλος για να φυλακίσει ο βασιλιάς Μίνωας το παιδί (με ανθρώπινο σώμα και κεφαλή και ουρά ταύρου) που είχε προκύψει από την ερωτική συνεύρεση της συζύγου του Πασιφάης με έναν ταύρο. Η λάμψη του όμως άρχισε να θαμπώνει όταν στις αρχές του 20ού αιώνα ο Άρθουρ Έβανς αποκάλυψε την Κνωσό και ταύτισε τον μυθικό Λαβύρινθο με το παλάτι του Μίνωα, ενώ υποψηφιότητα έθεσε και το σπήλαιο του Σκοτεινού, 20 μίλια ανατολικά της Κνωσού, άποψη που τελικώς δεν επικράτησε. «Αν θέλουμε να είμαστε επιστημονικά ακριβείς, δεν μπορούμε να πούμε ότι ο Λαβύρινθος υπήρξε εκτός της φαντασίας των Μινωιτών. Πρέπει επίσης να πούμε πως τόσο οι Μινωίτες όσο και οι Μυκηναίοι δεν μας καθιστούν σαφές τι ήταν ο Λαβύρινθος και πού βρισκόταν». Η πρώτη περιγραφή του έρχεται 1.000 χρόνια αργότερα από τον Ηρόδοτο και πολλοί θεωρούν πως πρόκειται για μια λογοτεχνική μεταφορά παρά για πραγματικό τόπο. Και διευκρινίζει ο Νίκολας Χάουαρθ Ίσως επειδή και για τους Μινωίτες «ήταν δύσκολο να βρουν τον δρόμο τους στην Κρήτη ανάμεσα στα βουνά και τα φαράγγια, η έννοια του λαβυρίνθου να πέρασε ως ιδέα και στις επόμενες γενιές».
Πού βρίσκεται τελικά ο Λαβύρινθος; Ο καθηγητής Αρχαιολογίας Εμανουέλε Γκρέκο, που διευθύνει την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή της Αθήνας, υπό την εποπτεία της οποίας ανασκάπτεται η Γόρτυνα εδώ και έναν αιώνα. λέει «Αποκλείεται πάντως στα σπήλαια της περιοχής της Γόρτυνας» και συνεχίζει «Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως πρόκειται για έναν μύθο και είναι λάθος να αναζητούμε την πραγματική του διάσταση Στην πραγματικότητα ο Λαβύρινθος δεν υπήρξε. Ήταν, όπως η Τροία, μια επινόηση».
Καθώς ελληνοαγγλική αποστολή που επισκέφτηκε την τοποθεσία το καλοκαίρι απαντά καταφατικά στο ερώτημα και η ανακοίνωσή τους δημοσιεύεται στον «Ιντιπέντεντ», ανοίγει, ευτυχώς, ξανά η συζήτηση για το άλυτο βασανιστικό δίλημμα αιώνων: Υπάρχει πράγματι ο Λαβύρινθος της μυθολογίας; Είναι αυτός στη Γόρτυνα που οι ντόπιοι αποκαλούν εδώ και αιώνες “ο Λαβύρινθος” ή βρίσκεται στην Κνωσό; Και ποια ήταν η χρήση της κατασκευής του Δαιδάλου όπου ζούσε ο Μινώταυρος κι όπου ο Θησέας βοήθησε την Αριάδνη να ξετυλίξει τον μίτο;
Πριν απαντήσουμε στα ερωτήματα, το σίγουρο είναι ότι θα πρέπει να αρχίσει η σοβαρή αναζήτηση και ανασκαφή που δεν έχει γίνει μέχρι τώρα.
Ο Νίκολας Χάουαρθ, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και επικεφαλής της αποστολής επισημαίνει στο δημοσίευμα τον κίνδυνο να χαθεί η Γόρτυνα από την ιστορία του Λαβυρίνθου λόγω της υπερισχύουσας θέσης που κατέλαβε η Κνωσός στον θρύλο, τον οποίο ανακατασκεύασε ο πλούσιος Άγγλος αρχαιολόγος Αρθουρ Εβανς (πραγματοποίησε ανασκαφή στην περιοχή από το 1900 έως το 1935), λέγοντας ότι ο μινωικός Λαβύρινθος είναι το πολυδαίδαλο και αχανές παλάτι της Κνωσού. Και ο Νίκολας Χάουαρθ λέγει «Οι άνθρωποι έρχονται όχι μόνο για να δουν τα επίμαχα ερείπια ανασκαμμένα και ανακατασκευασμένα από τον Εβανς, αλλά παράλληλα αναζητούν τη σύνδεση με το μυθικό παρελθόν της Εποχής των Ηρώων. Είναι ντροπή που σχεδόν η πλειονότητα των επισκεπτών δεν έχει ακούσει ποτέ για τις άλλες πιθανές τοποθεσίες του μυθικού Λαβυρίνθου» .
Μπαίνοντας στον τεραστίων διαστάσεων «Λαβύρινθο» της Γόρτυνας στη Μεσαρά, οι ερευνητές της Οξφόρδης μαζί με τους αρχαιολόγους της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας ανακάλυψαν ότι αρχαιοκάπηλοι πρόσφατα είχαν επισκεφθεί το σύμπλεγμα σπηλαίων κι ετοιμάζονταν να βάλουν δυναμίτη σε κάποια από τις εσωτερικές αίθουσες ελπίζοντας ότι θα ανακαλύψουν έναν κρυμμένο θησαυρό. Επίσης, το φθινόπωρο του 1944 οι Γερμανοί ανατίναξαν την είσοδο του σπηλαίου, με καταστροφικό αποτέλεσμα.
Ο Χάουαρθ ενισχύει την επιχειρηματολογία του: «Μπαίνοντας στα Σπήλαια του Λαβύρινθου είναι εύκολο να νιώσεις ότι πρόκειται για ένα σκοτεινό και επικίνδυνο μέρος όπου μπορείς εύκολα να χαθείς. Η υπόθεση του Εβανς ότι το παλάτι της Κνωσού είναι ο Λαβύρινθος, πρέπει να αντιμετωπιστεί με σκεπτικισμό».
Όμως το επιχείρημα αντικρούεται από τον Αντριου Σέπλαντ, επιμελητή του τμήματος Ελληνικής Εποχής του Χαλκού στο Βρετανικό Μουσείο: «Πιστεύω ότι η Κνωσός έχει μεγαλύτερες αξιώσεις γιατί βασίζεται περισσότερο στην κλασική παράδοση παρά στη μεταγενέστερη παράδοση των περιηγητών. Η Κνωσός αναφέρεται στον Όμηρο. Αν ο Λαβύρινθος υπήρξε στην πραγματικότητα, ήταν με τον τρόπο που μια τοποθεσία σαν την Κνωσό μεταβιβάστηκε αργότερα στον ελληνικό μύθο».
Ο Γιώργος Πατρουδάκης, διευθυντής των περιοδικών Εxplore Νature του «Εθνους» και «Κρητικό Πανόραμα», που έχει φιλοξενήσει εκτεταμένα αφιερώματα για τον Λαβύρινθο της Γόρτυνας, πιστεύει ότι δεν μπορούμε να αποφανθούμε αν ήταν ή δεν ήταν ο Λαβύρινθος, αν δεν προηγηθεί ανασκαφή. Οσο κι αν φαίνεται περίεργο, δεν έχει πραγματοποιηθεί ποτέ ως τώρα επισταμένη αρχαιολογική ανασκαφή στο σπήλαιο.
Όσο για την Αρχαιολογική ανακοίνωση, θεωρεί ότι έχει γίνει «πολύ πρόχειρα -με μια απλή επίσκεψη, χωρίς έρευνα και κυρίως για λόγους εντυπωσιασμού. To σημαντικότερο είναι ότι ο λαβύρινθος καταρρέει και κανείς δεν ενδιαφέρεται να λάβει τα απαραίτητα μέτρα».
Όμως σύμφωνα με τον μύθο, όταν ο Θησέας ταξίδεψε στην Κρήτη κατάφερε να μη χαθεί στον Λαβύρινθο όπου κατοικούσε ο Μινώταυρος χάρις στον μίτο της Αριάδνης. Μήπως όμως δεν ανήκουν όλα στη σφαίρα του μύθου; Ερευνητές υποστηρίζουν σήμερα ότι ο Λαβύρινθος μπορεί να υπήρξε στην πραγματικότητα.
Ένα παλιό λατομείο στην Κρήτη, με εκτεταμένο περίπλοκο δίκτυο τούνελ, θα μπορούσε να είναι ο αρχαίος Λαβύρινθος του Μινώταυρου, του μυθικού τέρατος με σώμα ανθρώπου και κεφάλι και ουρά ταύρου. Έλληνες και Βρετανοί ερευνητές που πραγματοποίησαν εξερευνητική αποστολή το περασμένο καλοκαίρι στο λατομείο κοντά στη Γόρτυνα, πιστεύουν ότι διεκδικεί επί ίσοις όροις τον Μινώταυρο με το μινωικό παλάτι της Κνωσού που ανακαλύφθηκε τον περασμένο αιώνα και βρίσκεται περίπου 35 χιλιόμετρα πιο μακριά. Ωστόσο, η επιστημονική ομάδα που πραγματοποίησε την αποστολή θεωρεί ότι η σπηλιά κοντά στη Γόρτυνα, τη ρωμαϊκή πρωτεύουσα της Κρήτης, θα μπορούσε να είναι ο Λαβύρινθος αν ο μύθος βασίζεται σε ένα πραγματικό μέρος κι έναν υπαρκτό βασιλιά.
Το μέρος είναι γνωστό στην περιοχή ως σπήλαιο Λαβύρινθος και βρίσκεται σε ύψος 400 μέτρων. Αποτελείται από περίπου 4 χιλιόμετρα αλληλένδετων τούνελ, μεγάλες αίθουσες με διαδρόμους και διακλαδώσεις, αλλά και «τυφλά» δωμάτια. Το σπήλαιο είχε συνδεθεί με τον Μινώταυρο ήδη από την εποχή του Μεσαίωνα. Ωστόσο όταν ανακαλύφθηκε η Κνωσός πέρασε στην αφάνεια.
Οι σπηλιές, τις οποίες οι ντόπιοι αποκαλούν Σπηλιές του Λαβυρίνθου, επισκέπτονταν ταξιδευτές από τον 12ο αιώνα μ.Χ., αλλά μετά την εκ νέου ανακάλυψη της Κνωσού στα τέλη του 19ου αιώνα , λέγουν οι ειδικοί «Μπαίνοντας στις Σπηλιές του Λαβύρινθου στη Γόρτυνα, είναι εύκολο να αισθανθεί κανείς ότι αυτό το σκοτεινό μέρος είναι επικίνδυνο και κανείς μπορεί να χαθεί εύκολα. Η υπόθεση του Evans ότι το παλάτι της Κνωσού είναι επίσης και ο Λαβύρινθος πρέπει να εξεταστεί με σκεπτικισμό».
Εκτός από την Κνωσό και τη Γόρτυνα, υπάρχει και τρίτο σύμπλεγμα σπηλαίων στο Σκοτεινό, το οποίο θα μπορούσε επίσης να έχει εμπνεύσει το μύθο του Λαβύρινθου. «Αν εξετάσουμε τα αρχαιολογικά δεδομένα,είναι εξαιρετικά δύσκολο να πούμε ότι ο Λαβύρινθος υπήρξε πράγματι… Νομίζω ότι κάθε τοποθεσία έχει τα ερείσματά της στο μυστήριο του Λαβύρινθου, αλλά στο τέλος υπάρχουν ερωτήματα που ούτε η αρχαιολογία ούτε η μυθολογία μπορούν να ελπίζουν ότι θα απαντήσουν».
-
Κνωσός το απομεινάρι του Μινωικού πολιτισμού
Η Κνωσός, που είναι ο πιο σημαντικός αρχαιολογικός χώρος της Κρήτης, βρίσκεται 5 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πόλης του Ηρακλείου. Πρόκειται για το πιο ενδεικτικό απομεινάρι του Μινωικού πολιτισμού που αναπτύχθηκε στην Κρήτη.
Στο μεγαλοπρεπές αυτό ανάκτορο της Κνωσού κατοικούσε ο Μίνωας, γιος της Ευρώπης και του Δία καθώς επίσης και ο θρυλικός Μινώταυρος (Μυθολογία).
Οι ανασκαφές για να έρθει στην επιφάνεια αυτός ο αρχαιολογικός χώρος αρχίζουν το 1878 από τον Ηρακλειώτη αρχαιολάτρη Μίνω Καλοκαιρινό. Οι πρώτες αυτές δοκιμαστικές ανασκαφές έφεραν στην επιφάνεια αρκετά πιθάρια και άλλα σημαντικά αντικείμενα. Σύντομα όμως οι ανασκαφές αυτές σταμάτησαν για να έρθει το 1900 ο Άγγλος αρχαιολόγος Arthur Evans μαζί με το επιτελείο του και να αρχίσει συστηματικές ανασκαφές στον χώρο αυτό, οι οποίες διάρκεσαν 35 ολόκληρα χρόνια. Ο Evans αναστήλωσε το ανάκτορο της Κνωσού χρησιμοποιώντας σε πολλά από τα κτίρια υπερβολική ποσότητα τσιμέντου, πράγμα για το οποίο κατηγορήθηκε αλλά όπως φάνηκε αργότερα τα κτίρια αυτά δεν θα μπορούσαν διαφορετικά να αντέξουν στον χρόνο.
Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία το ανάκτορο της Κνωσού χτίστηκε γύρω στα 1900 π.Χ στο ύψωμα Κεφάλα, πάνω σε προϋπάρχων νεολιθικό οικισμό που είχε κατοικηθεί από το 6000 π.Χ. Καταλάμβανε έκταση 22.000 τ.μ και γύρω από αυτό αναπτύχθηκε η αρχαιότερη και μεγαλύτερη πόλη της Κρήτης, που ο πληθυσμός της έφτανε τους 100.000 κατοίκους. Αυτό αποδεικνύεται και από τα νεκροταφεία που βρέθηκαν στην γύρω περιοχή. Το ανάκτορο αυτό καταστράφηκε γύρω στο 1700 π.Χ και στη θέση του χτίστηκε άλλο. Η περίοδος αυτή 1700 – 1450 π.Χ είναι η λαμπρότερη για τον μινωικό πολιτισμό και ιδιαίτερα για την Κνωσό. Το 1600 π.Χ το ανάκτορο παθαίνει σοβαρές ζημιές από καταστροφικό σεισμό, γρήγορα όμως επισκευάζεται και συγχρόνως κτίζονται και άλλα καινούργια κτίρια. Τα καινούργια αυτά κτίρια μαζί με το προϋπάρχων ανάκτορο αποτελούν τον σημερινό αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού.
Νέα καταστροφή επέρχεται το 1450 π.Χ, πιθανών από την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας (Σαντορίνη). Τέλος το ανάκτορο καταστρέφεται ολοσχερώς από την εισβολή των Αχαιών και δεν χρησιμοποιείται πια, αλλά η Κνωσός συνέχισε να παραμένει σημαντική πόλη-κράτος μέχρι την πρώτη Βυζαντινή περίοδο.
Η Κνωσός δεν ήταν η μοναδική ισχυρή πόλη στην Κρήτη αλλά είχε και αντίζηλες τις πόλεις Γόρτυνα και Λύττο. Ο ανταγωνισμός ήταν μεγάλος και τον 3ο π.Χ αιώνα η Κνωσός κάνει συμμαχία με άλλες πόλεις της Κρήτης και πραγματοποιεί την πρώτη εκστρατεία εναντίων της Λύττου χωρίς όμως να καταφέρει να την κατακτήσει.. Αργότερα κάνει την δεύτερη προσπάθεια και την καταστρέφει ολοσχερώς μιας και δεν συνάντησε αντίσταση απο τους Λυττιους, οι οποίοι έλειπαν σε εκστρατεία. Το 166 π.Χ συμμαχεί με την Γόρτυνα και καταστρέφουν τη Ραύκο (σημερινό Αγ. Μύρωνα). Αργότερα η Γόρτυνα γίνεται πρώτη πόλη φέρνοντας την Κνωσσό σε δεύτερη μοίρα.
Στην Κνωσό κόπηκαν πολλά νομίσματα πάνω στα οποία υπήρχαν διάφορες παραστάσεις. Οι περισσότερες από αυτές παρίσταναν τον Μινώταυρο να κρατά στο χέρι του πέτρα. Αλλες παρίσταναν τον Λαβύρινθο, άλλοτε τετράγωνο, άλλοτε κυκλικό και πάνω στο νόμισμα αναγραφόταν η λέξη «ΚΝΩΣΙΩΝ». Σε άλλα νομίσματα υπήρχαν μορφές αρχαίων θεών, όπως η θεά Αθηνά και η θεά Αφροδίτη.
-
Λεύκωμα Λεξιλογίου για Μινωικό πολιτισμό, η
Κνωσός από το Α ως το Ω
Αυτό το λεύκωμα που αφορά στο Μινωικό Πολιτισμό που είναι εργασία των αρχαιολόγων Γ. Σακελλαράκη και Ε. Σαπουνά-Σακελλαράκη και παρουσιάζει την εξήγηση λέξεων, ονομασίες , ονόματα κλπ σε ανάπτυξη λεξιλογίου Α – Ω την αφιερώνουμε σε όλους τους Έλληνες και τους Απόδημους αδελφούς με σκοπό να μάθουν τι εκπροσωπούν οι αναφερόμενες έννοιες για τον Μινωικό Πολιτισμό.
Θεωρείται ο πρώτος ευρωπαϊκός πολιτισμός και άνθησε σε αυτή τη «γωνιά» της Μεσογείου καταμεσής στο πέλαγος, πλην όχι σε απομόνωση, το αντίθετο σε θέση τέτοια ώστε να ελέγχει τον κόσμο γύρω του. Όπως και έπραξε για αιώνες η μινωική Κρήτη, που με βασικό κέντρο της την Κνωσό δημιούργησε έναν φωτεινό πολιτισμό με μεγάλη δυναμική και ορμή για ζωή και δημιουργία. Η ανασκαφή της Κνωσού στις αρχές του 20ού αιώνα από τον Άρθουρ Έβανς ήταν η αρχή για να ανασυρθεί από τη λήθη αυτός ο πολιτισμός και έκτοτε μελετάται αδιάκοπα καθώς νέα στοιχεία προκύπτουν διαρκώς. Το πολύτιμο λεύκωμα (εκδόσεις Μίλητος), το οποίο υπογράφουν οι αρχαιολόγοι, Γιάννης Σακελλαράκης και Έφη Σαπουνά- Σακελλαράκη, είναι το πρώτο αφιερωμένο αποκλειστικά στο λίκνο του μινωικού πολιτισμού, την Κνωσό, με τους συγγραφείς να μοιράζονται με τον αναγνώστη την εμπειρία και τη γνώση τους από την πολύχρονη θητεία τους στα μινωικά κέντρα και ιερά (Αρχάνες, Ανεμόσπηλια, Ιδαίον Αντρο, Ζώμινθος κ.ά.). Και θα έλεγε κανείς ότι το βιβλίο αυτό μοιάζει με ξεναγό που παίρνει τον αναγνώστη-επισκέπτη από το χέρι για να τον μυήσει στην αιώνια νεότητα του μινωικού πολιτισμού.
-
Ανάκτορο:
-
Βασιλιάς: Ασκούσε όχι μόνο διοικητική εξουσία αλλά και θρησκευτική, και η αίθουσα του θρόνου του αποτελεί το διασημότερο σημείο της Κνωσού. Πόσο μάλλον που ο ίδιος ο θρόνος σώθηκε ακέραιος στη θέση του. Πιθανώς ήταν πολύχρωμος, αλλά η μοναδικότητά του έγκειται και στο γεγονός ότι διαθέτει ψηλό ερεισίνωτο με κυματοειδή κορύφωση, στοιχεία που του προσδίδουν μεγαλοπρέπεια. Προς αυτόν εξάλλου προσβλέπουν τοιχογραφημένοι γρύπες, μυθικές μορφές που συνδυάζουν τη δύναμη του λιονταριού και την ενεργητικότητα του αετού, αποδίδοντας ταυτόχρονα τη βασιλική και τη θεία ισχύ.
-
Γραφή: Ήδη από την 3η χιλιετία π.Χ. εμφανίστηκε στην Κρήτη ένα πρώιμο είδος γραφής με ιερογλυφικά στοιχεία για τις ανάγκες του ιερατείου. Εξέλιξή της αποτελεί η Γραμμική Α Γραφή αλλά η αποκρυπτογράφησή της, παρά τις 3.000 πινακίδες ή πήλινα δισκία που έχουν βρεθεί στην Κνωσό, παραμένει αδύνατη. Η Γραμμική Β Γραφή αντίθετα, η οποία εμφανίστηκε στην Κρήτη με την κάθοδο και την κυριαρχία των Μυκηναίων, απέδειξε με την αποκρυπτογράφησή της (το 1952 από τους Μάικλ Βέντρις και Τζον Τσάντγουικ), ότι ήταν μια πρώιμη, προομηρική μορφή της ελληνικής γλώσσας. Είναι βέβαιο, λοιπόν, ότι τον 15ο αιώνα π.Χ. στην Κνωσό μιλούσαν ελληνικά.
-
Δαίδαλος: Εδώ ο μύθος έχει τον πρώτο λόγο για τον αρχιτέκτονα του Λαβυρίνθου και θαυμαστό τεχνίτη στον οποίο οι αρχαίοι απέδιδαν διάφορα επιτεύγματα.
-
Έβανς (1851-1941): Έφτασε στην Κρήτη τον Μάρτιο του 1894 και οδηγήθηκε στην Κνωσό από τον πρώτο, ο οποίος την ανακάλυψε αλλά δεν κατόρθωσε να την ανασκάψει, τον Μίνωα Καλοκαιρινό. Άρχισε την ανασκαφή του ανακτόρου το 1900 και ως το 1902 την είχε ολοκληρώσει. Αγόρασε ιδίοις χρήμασι τον χώρο του μινωικού ανακτόρου και μεγάλο κομμάτι γης γύρω του- ο μόνος φυσικός χώρος που διασώθηκε ως σήμερα αλώβητος από τη σύγχρονη λαίλαπα. Η Κνωσός και η Κρήτη του χρωστούν πολλά, αλλά και εκείνος μετέφερε στη Βρετανία τη μεγάλη συλλογή του με κρητικές αρχαιότητες, κυρίως μινωικούς σφραγιδόλιθους.
-
Ζατρίκιο: Χρονολογείται περίπου από το 1600 π.Χ. και για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκαν ελεφαντόδοντο, ορεία κρύσταλλος, γαλάζια υαλόμαζα, φύλλα χρυσού και αργύρου. Μαζί βρέθηκαν και τέσσερα ελεφάντινα πιόνια. Πρόκειται για σπάνιο βασιλικό παιχνίδι, αντίστοιχο του οποίου είναι αυτό του βασιλικού νεκροταφείου της Ουρ στη Μεσοποταμία.
-
Ηφαίστειο: Η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας είχε βιβλικές συνέπειες για τη μινωική Κρήτη. Η καταστροφή του μινωικού στόλου από τα παλιρροϊκά κύματα έφερε τη λήξη της μινωικής κυριαρχίας στο Αιγαίο, ενώ η ηφαιστειακή σποδός «έθαψε» την Κνωσό. Η έκρηξη τοποθετείται γύρω στο 1500 π.Χ. σύμφωνα με τα γραπτά κείμενα, αστρονομικές και αρχαιολογικές παρατηρήσεις, αν και τελευταία οι φυσικές επιστήμες ανεβάζουν αυτή τη χρονολογία ως και το πρώτο μισό του 17ου αιώνα π.Χ.
-
Ιερά: Ο κυρίαρχος θρησκευτικός -παράλληλα με τον διοικητικό – ρόλος του ανακτόρου της Κνωσού αποδεικνύεται από το τριμερές ιερό του, τις ιερές κρύπτες και τα θησαυροφυλάκια του ιερού. Εδώ ήρθαν στο φως πινακίδες της Γραμμικής Β Γραφής και σφραγίσματα, τα περίφημα ειδώλια της «θεάς των όφεων», ομοιώματα αναθηματικών φορεμάτων και πλακίδια με απεικόνιση ζώων, όλα από φαγεντιανή, πινακίδες και δισκία της Γραμμικής Α Γραφής, και πλήθος αγγείων.
-
Θαλασσοκρατία: Ακόμη και αιγυπτιακά βασιλικά αντικείμενα έχουν έρθει στο φως στα νεκροταφεία της Κνωσού αποδεικνύοντας τις εισαγωγές από όλη τη Μεσόγειο. Από την άλλη είναι βέβαιο ότι μινωικές αποικίες και εμπορεία ιδρύθηκαν σε πολλά νησιά του Αιγαίου- Κύθηρα, Κέα, Μήλο, Θήρα, Ρόδο, Νάξο ακόμη και Σαμοθράκη- ενώ οι Μινωίτες άφησαν τα ίχνη τους και στη μικρασιατική ακτή, τη Μίλητο και τις Ερυθρές. Μινωίτες ναυτικοί είχαν στα χέρια τους και το εμπόριο της παλαιστινιακής ακτής με την Αίγυπτο, ονομαζόμενοι από τους Αιγυπτίους «Κεφτιού».
-
Ιερά: Ο κυρίαρχος θρησκευτικός -παράλληλα με τον διοικητικό – ρόλος του ανακτόρου της Κνωσού αποδεικνύεται από το τριμερές ιερό του, τις ιερές κρύπτες και τα θησαυροφυλάκια του ιερού. Εδώ ήρθαν στο φως πινακίδες της Γραμμικής Β Γραφής και σφραγίσματα, τα περίφημα ειδώλια της «θεάς των όφεων», ομοιώματα αναθηματικών φορεμάτων και πλακίδια με απεικόνιση ζώων, όλα από φαγεντιανή, πινακίδες και δισκία της Γραμμικής Α Γραφής, και πλήθος αγγείων.
-
Καταγωγή: Από την Καρία ήλθαν οι Μινωίτες στην Κρήτη, σύμφωνα με τις επικρατέστερες θεωρίες. Το γεγονός ότι η Καρία σχετίζεται μυθολογικά με την Κρήτη και το ότι υπάρχουν και γλωσσικά στοιχεία που συνδέουν την περιοχή αυτή γενικότερα με το Αιγαίο, είναι τα επιχειρήματα της θεωρίας. Σημειώνεται επίσης ότι η λέξη Κνωσός, η οποία δεν ερμηνεύεται στα ελληνικά, έχει καρική προέλευση. «Κνως» είναι κύριο όνομα στα καρικά και αν αληθεύουν τα ανωτέρω, Κνωσός σημαίνει «η πόλη του Κνω».
-
Λαβύρινθος: Δεδομένου ότι η λέξη «λάβρυς» σημαίνει κατά τον λεξικογράφο της αρχαιότητας Ησύχιο διπλός πέλεκυς, έχει υποτεθεί ότι λαβύρινθος σημαίνει «το σπίτι του διπλού πέλεκυ». Το ίδιο το ανάκτορο λοιπόν ήταν ο λαβύρινθος, όσο για τον μύθο του Δαιδάλου φαίνεται ότι δημιουργήθηκε στην Κνωσό.
- Μίνως: Μινωικό ανθρωπωνύμιο ή τίτλος, όπως ο Φαραώ στην Αίγυπτο; Η απάντηση στο ερώτημα αναζητείται και έτσι οι μύθοι σχετικά με τον Μίνωα έχουν τον πρώτο λόγο.
- Νεκροταφεία: Διάφορα νεκροταφεία ανασκάφθηκαν γύρω από την Κνωσό δίνοντας στοιχεία για τους τύπους των τάφων αλλά και για τα ταφικά έθιμα. Μοναδικός είναι ο τάφος σε σχήμα διπλού πελέκεως ενώ πολύτιμα ευρήματα προήλθαν από τις ταφές, όπως χρυσά σφραγιστικά δαχτυλίδια με σκηνές λατρείας, χρυσά κοσμήματα, σκαραβαίοι κ.ά.
- Ξένοι επισκέπτες: Στενές από την 3η χιλιετία π.Χ. ήταν οι σχέσεις της Κνωσού με την Αίγυπτο. Θεωρείται μάλιστα πιθανόν ότι ο Αμενχοτέπ Γ΄ (1390-1353 π.Χ.) και η βασίλισσα Τίι μπορεί να είχαν επισκεφθεί την Κνωσό. Παρόμοια επίσκεψη καταδεικνύει ένα ενεπίγραφο λίθινο αγαλμάτιο που φαίνεται να αφιέρωσε σε ιερό της Κνωσού ο αξιωματούχος Ουζέρ του Μέσου Βασιλείου (22ος-17ος αιώνας π.Χ.).
- Όπλα: Χάλκινα κράνη ή με οστέινη επένδυση, χρυσεπένδυτα χάλκινα ξίφη με χρυσή λαβή, αλλά και απλές λόγχες έχουν έρθει στο φως κατά τις ανασκαφές των νεκροταφείων της Κνωσού.
- Πλαστική: Η κεραμική, η λιθοτεχνία, η μεταλλοτεχνία έδωσαν σπουδαία έργα τέχνης στη μινωική Κνωσό, μερικά από τα οποία είναι διάσημα ανά τον κόσμο. Είναι το λίθινο ρυτόν σε σχήμα ταυροκεφαλής με χρυσά κέρατα, ένα ακόμη ρυτό από αλάβαστρο σε σχήμα κεφαλής λέαινας, οι λίθινες κομμώσεις, οι θεές των όφεων από φαγεντιανή, ένας ελεφάντινος ταυροκαθάπτης με τις χρυσές κλωστές στο κεφάλι του να υποδηλώνουν κόμη, τα πήλινα ειδώλια και αγγεία, τα αργυρά και χάλκινα σκεύη.
- Ρυτά: Διάσημα λίθινα αγγεία σπονδών με μορφή ζώων. Γέμιζαν με υγρό από μία τρύπα στον τράχηλο ενώ κατά την τελετουργία έχυναν το υγρό από τρύπα στο ρύγχος. Εξαιρετικό θεωρείται αυτό που απομιμείται κεγακεφαλή ταύρου από οφείτη, με μάτια από ορεία κρύσταλλο και ίασπη, ρύγχος από μάργαρο και κέρατα- που δεν σώθηκαν – από επιχρυσωμένο ξύλο.
- Σύμβολα: Ο διπλούς πέλεκυς υπήρξε το εμβληματικό σύμβολο της μινωικής Κρήτης χαραγμένο πολλές φορές σε τοίχους και πεσσούς του ανακτόρου της Κνωσού και συχνά τοποθετημένο ανάμεσα στα κέρατα του ταύρου. Ενα μικρό δωμάτιο του ανακτόρου έχει ονομασθεί «ιερό των διπλών πελέκεων» λόγω των πολλών πελέκεων που έχουν βρεθεί σε αυτό, μαζί με ζεύγη κεράτων καθιέρωσης, άλλο ιερό σύμβολο των Μινωιτών που έστεφε τις προσόψεις ιερών αλλά και των ανακτόρων.
- Τοιχογραφίες: Οι τοίχοι του ανακτόρου της Κνωσού, όπου η διακόσμηση είναι αναπόσπαστο κομμάτι της εκλεπτυσμένης αρχιτεκτονικής και γενικότερα της αισθητικής του χώρου, άρχισαν να καλύπτονται με διακοσμητικά θέματα από το 1700 π.Χ. Από τις παλαιότερες τοιχογραφίες είναι ο λεγόμενος κροκοσυλλέκτης πίθηκος, ενώ γνωστότερες είναι του «πρίγκιπα με τα κρίνα», οι «γαλάζιες κυρίες», η διάσημη «Παριζιάνα» αλλά και η τοιχογραφία των ταυροκαθαψίων.
- Υλικά: Ελεφαντόδοντο, φαγεντιανή, γυαλί είναι υλικά που δούλευαν κατ΄ εξοχήν οι μινωίτες τεχνίτες για κοσμήματα κυρίως, αλλά και για διάφορα άλλα κομψοτεχνήματα. Ανάμεσά τους τα 42 πλακίδια από φαγεντιανή, τα οποία θα κοσμούσαν τοίχο ή έπιπλο, και αποδίδουν προσόψεις σπιτιών με δύο ή τρεις ορόφους! Αλλα πολύτιμα υλικά τους ήταν ο αμέθυστος, ο σάρδιος, ο κύανος (λάπις λάζουλι), ο ίασπις, ο αιματίτης και η ορεία κρύσταλλος.
- Φύση: Κατάφυτος ήταν ο περιβάλλων χώρος της Κνωσού και όπως μαρτυρούν οι τοιχογραφίες του ανακτόρου υπήρχαν κήποι με κάθε λογής φυτά, μυρτιές, αγριοτριανταφυλλιές αλλά και φοίνικες, ενώ έχει υποτεθεί ότι φύονταν και πάπυροι. Στις τοιχογραφίες απεικονίζονται επίσης διάφορα είδη πουλιών, όπως τσαλαπετεινοί και πέρδικες, πολυάριθμα ήταν τα ελάφια και οι αίγαγροι, ενώ οι βασιλικοί κήποι θα φιλοξενούσαν και εξωτικά ζώα όπως πιθήκους.
- Χρόνος: Κύρια περίοδος ακμής της μινωικής Κνωσού είναι η Εποχή του Χαλκού (2700-1150 π.Χ.). Τα πρώτα ανάκτορα χτίστηκαν περί το 2100 π.Χ. για να καταστραφούν από σεισμό το 1700 π.Χ. Ακολούθησε η περίοδος νέων ανακτόρων που καταστράφηκαν με τη σειρά τους το 1500 π.Χ. και στη συνέχεια, περί το 1450 π.Χ., έφθασαν στην Κνωσό οι Αχαιοί, επικρατώντας έκτοτε σε όλη την Κρήτη.
- Ψήγματα: Μπορεί τα ευρήματα της Κνωσού και των άλλων μινωικών κέντρων να «μιλούν» με διάφορους τρόπους για τη ζωή και την ιστορία των ανθρώπων της εποχής, όμως εν τέλει δεν είναι παρά ψήγματα της αλήθειας μέσα στον χρόνο.
- Ωραίος: Που σημαίνει στην ώρα του. Και ο μινωικός πολιτισμός άνθησε πράγματι την κατάλληλη εποχή για να θέσει σε κίνηση τον χρόνο του πολιτισμού για τη Δύση.
- Ας γνωρίσουμε τον Θησέα
-
-
- Το ταξίδι προς την Αθήνα
-
- Η παρουσίαση του στην Αθήνα
- Ο ταύρος του Μαραθώνα
- Η Αποστολή του Θησέα για τον Μινώταυρο
- Ο Θησέας ως Βασιλέας
- Ο Θάνατος του Θησέα
- Η Μνήμη του Ήρωα
- Ποιος ήταν ο Μινώταυρος ;
- Η Γέννηση του Μινώταυρου
- Η Θανάτωση του Μινώταυρου
- Η Ερμηνεία του Μύθου
Μία μεγάλη κεντρική αυλή γύρω από την οποία αναπτύσσεται το κτιριακό συγκρότημα θεωρείται το χαρακτηριστικό των μινωικών ανακτόρων. Άλλη ιδιαιτερότητά του είναι τα πολύθυρα, η διάσπαση δηλαδή των τοίχων με ανοίγματα, μια μινωική επινόηση που έφερνε φως στο σκοτάδι και προστάτευε από τον αέρα. Ο προσανατολισμός του ανακτόρου της Κνωσού είναι ακριβώς προς τον Βορρά, ένας προσδιορισμός που προϋποθέτει πέραν των άλλων -χρήση του δεκαδικού μετρητικού συστήματος, μέτρων βάρους και όγκου στερεών και υγρών- και προηγμένες αστρονομικές και μαθηματικές γνώσεις.
Πηγή: Το Βήμα, Μ. Θερμού, 25/1/09
http://www.arxaiologia.gr/site/content.php?artid=4038
Ας μάθουμε πώς γεννήθηκε ο Θησέας . Επειδή ο Αιγέας δεν είχε παιδιά παρά τις προσπάθειές του, πήγε στο Μαντείο των Δελφών και πήρε ένα δυσνόητο χρησμό. Επιστρέφοντας στην Αθήνα σκέφθηκε να περάσει από το φίλο του βασιλιά της Τροιζήνας Πιτθέα, ο οποίος τον φιλοξένησε. Ο Αιγέας του ανέφερε τον χρησμό, οπότε ο Πιτθέας, κατανοώντας το νόημά του, μεθά τον Αιγέα και τον ρίχνει στο κρεβάτι της κόρης του Αίθρας, αποσκοπώντας έτσι να γίνει παππούς του διαδόχου του αθηναϊκού θρόνου. Το πρωί, όταν ο Αιγέας συνήλθε από το μεθύσι του δίπλα στην Αίθρα,
την έπεισε να του υποσχεθεί ότι αν αποκτούσε απόγονό του θα τον μεγάλωνε κρυφά στην πόλη. Ακόμα, έκρυψε κάτω από μεγάλο βράχο τα σανδάλια και το σπαθί του λέγοντας στην Αίθρα ότι όταν μεγαλώσει το παιδί του τόσο ώστε να μπορέσει να σηκώσει το βράχο, να το διέταζε να πάει στην Αθήνα και να του δείξει τα αντικείμενα. Στο μεταξύ, τη νύκτα που κοιμήθηκε με τον Αιγέα, η Αίθρα είδε σε όνειρο την Αθηνά, η οποία την καθοδήγησε να περάσει περπατώντας πάνω σε υφάλους στη νησίδα Σφαιρία, που είναι τόσο κοντά στην ακτή της Τροιζήνας, ώστε να μπορεί κάποιος να πάει σε αυτή με τα πόδια. Καθώς περπατούσε μέσα στη θάλασσα λέγεται ότι ο Ποσειδώνας τη γονιμοποίησε. Μετά λοιπόν από εννέα μήνες η Αίθρα γέννησε τον Θησέα πάνω στο δρόμο που πάει στο λιμάνι. Ο ήρωας επομένως είχε αβέβαιη πατρότητα, μοιρασμένη ανάμεσα στον Αθηναίο βασιλιά και στο Θεό της θάλασσας.
Στο τέλος της εφηβείας του, ο Θησέας έμαθε από τη μητέρα του, Αίθρα, την καταγωγή του και μπόρεσε να σηκώσει το βράχο και να βρει τα πράγματα που είχε κρύψει ο Αιγέας. Αμέσως ξεκίνησε να πάει στην Αθήνα για να γνωρίσει τον πατέρα του, αλλά όχι με πλοίο όπως του συνέστησε η προσεκτική πριγκήπισσα. Θέλησε να πάει από την ξηρά, την οποία λυμαίνονταν διάφοροι ληστές, προκειμένου να μιμηθεί κατά κάποιο τρόπο τους άθλους του Ηρακλή, τον οποίο είχε ως πρότυπο, αλλά και να εκκαθαρίσει τον δρόμο ως την Αθήνα από τους εγκληματίες.
Πραγματικά, κοντά στην Επίδαυρο συνάντησε τον Περιφήτη, γνωστό και ως «Κορυνήτη» από το σιδερένιο ρόπαλο που χρησιμοποιούσε για να σκοτώνει τους διαβάτες. Ο Θησέας κατόρθωσε να του το αρπάξει και να τον σκοτώσει με αυτό. Στη συνέχεια, στον Ισθμό της Κορίνθου, συνάντησε τον Σίνη τον «Πιτυοκάμπτη» (= αυτόν που λυγίζει τα πεύκα) ο οποίος έσχιζε στα δύο τα θύματά του δένοντάς τα ανάμεσα σε δύο λυγισμένα πεύκα. Ο Θησέας τον θανάτωσε με τον ίδιο τρόπο. Στις Σκιρωνίδες Πέτρες, τη σημερινή Κακιά Σκάλα, αντιμετώπισε τον ομώνυμο ληστή, τον Σκίρωνα, που ανάγκαζε τους περαστικούς να του πλένουν τα πόδια, οπότε καθώς εκείνοι ήταν σκυμμένοι τους κλοτσούσε και τους έριχνε στο γκρεμό, όπου τους έτρωγε μία τεράστια χελώνα. Ο Θησέας τον έριξε στο γκρεμό. Προχωρώντας στην Ελευσίνα, ο ήρωας πάλεψε με τον Κερκύονα, που σκότωνε τους διαβάτες πνίγοντάς τους με ένα ισχυρό εναγκαλισμό, και τον θανάτωσε χτυπώντας το κεφάλι του στη γη. Τέλος, στον Κηφισό εξόντωσε και τον Πολυπήμονα, τον πατέρα του Σίνη, γνωστότερο ως «Προκρούστη» επειδή εξαπατούσε τους ταξιδιώτες και τους παρέσυρε στο σπίτι του, όπου τους εξάρθρωνε τα πόδια ή τους τα έκοβε με πριόνι για να τους «ταιριάξει» στο κρεβάτι του. Μετά από όλα αυτά, ο Θησέας δέχθηκε κάθαρση από τους γιους του Φυτάλου στα νερά του Κηφισού για τις δολοφονίες όλων των ληστών, ώστε να αντικρύσει για πρώτη φορά τον πατέρα του ως εξαγνισμένος ήρωας.
Χωρίς να αποκαλύψει ποιος είναι, ο Θησέας εμφανίστηκε στον πατέρα του ως ξένος. Ωστόσο η Μήδεια κατάλαβε την ταυτότητά του και φοβήθηκε ότι θα πάρει τη διαδοχή από το γιο που στο μεταξύ είχε αποκτήσει η ίδια με τον Αιγέα. Για το λόγο αυτό έπεισε τον βασιλιά ότι έπρεπε να εξοντώσουν τον ξένο και έφτιαξε ένα δηλητήριο με βάση το «ακόνιτον», θανατηφόρο βότανο που προερχόταν από τα σάλια του Κέρβερου. Αλλά την ώρα του δείπνου ο Θησέας τράβηξε το σπαθί του για να κόψει το κρέας, οπότε ο πατέρας του αναγνώρισε το όπλο που είχε κρύψει στην Τροιζήνα, κληρονομιά του παππού του, του Κέκροπα. Τότε ο Αιγέας παρενέβη αμέσως και γλίτωσε το γιο του από το δηλητηριασμένο φαγητό. Η Μήδεια έφυγε από την Αθήνα με το γιο της Μήδο. Ο αδελφός του Αιγέα Πάλλαντας και οι γιοι του προσπάθησαν να σφετερισθούν το Θρόνο, αλλά ο Θησέας τους απέτρεψε και επιβεβαίωσε την εξουσία του πατέρα του
Ο άγριος ταύρος της Κρήτης, που συνέλαβε ο Ηρακλής κατά τον έβδομο άθλο του και που ο δειλός Ευρυσθέας τον είχε αφήσει ελεύθερο, είχε καταφύγει στην ευρύτερη περιοχή του Μαραθώνα και επέφερε καταστροφές. Ο Θησέας πήγε να τον αναζητήσει (κάποιοι συγγραφείς εμφανίζουν την αιχμαλώτιση του «Μαραθώνιου Ταύρου» ως αποστολή που ανέθεσε ο Αιγέας στον ήρωα πριν τον αναγνωρίσει, πιστεύοντας ότι έτσι ο Θησέας θα σκοτωνόταν). Στο δρόμο τον έπιασε καταιγίδα και βρήκε καταφύγιο στην καλύβα μιας γριας, της Εκάλης. Εκείνη, επιθυμώντας να τον ευχαριστήσει επειδή είχε σκοτώσει τον Κερκύονα, θύματα του οποίου ήταν και οι δύο γιοι της, τον φιλοξενεί και υπόσχεται θυσία στο Δία αν ο ήρωας επέστρεφε σώος από το κυνήγι. Κατά το γυρισμό του Θησέως, η Εκάλη είχε ήδη πεθάνει, οπότε οι κάτοικοι της περιοχής ανέλαβαν να τελέσουν τη θυσία, προς τιμή του «Εκαλείου Διός». Στο Μαραθώνα, ο ήρωας κατόρθωσε να αιχμαλωτίσει ζωντανό τον ταύρο. Τον οδήγησε στην Αθήνα δεμένο από τα κέρατα διασχίζοντας τους δρόμους της μπροστά στους έκπληκτους Αθηναίους, ανέβηκε στην Ακρόπολη και εκεί τον θυσίασε στους θεούς.
Το γνωστότερο κατόρθωμα του Θησέα υπήρξε η θανάτωση του Μινώταυρου. Ο Μίνωας, για να τιμωρήσει τους Αθηναίους επειδή σκότωσαν το γιο του Ανδρόγεω, κήρυξε πόλεμο στον οποίο νίκησε. Ως ποινή των Αθηναίων όρισε κάθε εννιά χρόνια εφτά νέοι Αθηναίοι και εφτά νέες Αθηναίες να στέλνονται στην Κρήτη και να κατασπαράζονται από το Μινώταυρο μέσα στον Λαβύρινθο Ο Θησέας αποφάσισε να σαλπάρει για την Κρήτη και να θέσει τέλος στη ντροπιαστική εισφορά σε αίμα. Πήρε τη θέση ενός από τους 7 νέους και απέπλευσε μαζί τους από το Φάληρο στις αρχές του μήνα Μουνυχιώνα. Στη Σαλαμίνα επέλεξε ως κυβερνήτη του πλοίου τον ικανότατο Ναυσίθοο και ως πρωρέα τον Φαίακα, αφού τότε οι Αθηναίοι δεν είχαν ακόμα ασχοληθεί με τη ναυτιλία. Καταπλέοντας στην Κρήτη γνώρισε την κόρη του Μίνωα, την Αριάδνη, και οι δύο νέοι ερωτεύτηκαν. Η Αριάδνη τον έβαλε να υποσχεθεί ότι θα την έπαιρνε στην πατρίδα του και θα την παντρευόταν. Μετά, του έδωσε ένα κουβάρι κλωστή, τον «Μίτο της Αριάδνης», ώστε όταν ο Θησέας έμπαινε στο λαβύρινθο να το ξετυλίγει, για να μπορέσει έπειτα, αφού σκοτώσει το Μινώταυρο, να βρει την έξοδο.
Ο Θησέας και ο Μινώταυρος, απεικόνιση σε αμφορέα
Πράγματι, ο ήρωας στερέωσε τη μία άκρη στην είσοδο του δαιδαλώδους οικήματος, αναζήτησε, βρήκε και σκότωσε το τέρας, και ξανατυλίγοντας το μίτο κατάφερε να βγει από τον Λαβύρινθο. Εκμεταλλευόμενοι το σκοτάδι της νύχτας, ο Θησέας, η Αριάδνη και οι υπόλοιποι νέοι δραπέτευσαν στο λιμάνι και πήραν με το πλοίο τους το ταξίδι της επιστροφής. Στο ταξίδι ωστόσο έκαναν μία στάση στη Νάξο. Εκεί, στο όνειρο του Θησέα εμφανίστηκε ο θεός Διόνυσος και του είπε ότι έπρεπε να φύγουν από το νησί χωρίς την Αριάδνη, αφού ήταν γραφτό να μείνει εκεί και να γίνει γυναίκα του. Η Αριάδνη έμεινε στη Νάξο και παντρεύτηκε το θεό Διόνυσο κι έτσι αναπτύχθηκε και η λατρεία της σαν θεότητα στο νησί. Ο Διόνυσος (ή η Αφροδίτη ή οι Ώρες) της χάρισε χρυσό στεφάνι, έργο του Ηφαίστου, και την έφερε μαζί του στον Όλυμπο. Η θνητή Αριάδνη έφθασε έτσι να γίνει αθάνατη σύζυγος θεού. Απαραίτητη ήταν και μια στάση στο ιερό νησί της Δήλου για την προσφορά θυσίας στον Απόλλωνα.
Πριν την αναχώρηση, Αιγέας και Θησέας είχαν συμφωνήσει ότι ο δεύτερος θα σήκωνε τα λευκά πανιά αν ολοκλήρωνε με επιτυχία την αποστολή, αλλιώς οι σύντροφοί του θα άφηναν τα μαύρα, με τα οποία είχαν αναχωρήσει σε ένδειξη πένθους. Εξαιτίας όμως ίσως κάποιας κατάρας της Αριάδνης, κανένας δεν θυμήθηκε να αλλάξει τα πανιά. Ο Αιγέας βλέποντας το πλοίο να φθάνει με μαύρα πανιά από το ακρωτήριο Σούνιο αυτοκτόνησε από την απελπισία του πέφτοντας κάτω από το βράχο, δίνοντας έτσι στο Αιγαίο Πέλαγος το όνομά του. Βέβαια η λογικότερη εκδοχή τοποθετεί αλλού το σημείο παρατηρήσεως, αφού θα ήταν δύσκολο ο Αιγεύς να βρίσκεται συνεχώς επί εβδομάδες σε τόσο μακρινό (για την εποχή) σημείο όπως το Σούνιο έχοντας παρατήσει τα βασιλικά του καθήκοντα περιμένοντας τον Θησέα: έτσι λοιπόν, ο Αιγέας έβλεπε προς τη θάλασσα από το ναό της Αθηνάς Νίκης στην Ακρόπολη, όπου υπήρχε πύργος. Βλέποντας το πλοίο να επιστρέφει με μαύρα πανιά, έπεσε από τον πύργο και σκοτώθηκε. Στη θέση που έπεσε οι Αθηναίοι ίδρυσαν ένα μικρό φερώνυμο ιερό, το Αιγείον, που το κατέγραψε ο Παυσανίας ανεβαίνοντας στην Ακρόπολη. Μόλις ο Θησέας επέστρεψε στην Αθήνα, οι Αθηναίοι εόρτασαν το γυρισμό του και τη νίκη του, που τους λύτρωσε από τον τρομερό φόρο, και τον ανακήρυξαν αμέσως βασιλιά τους.
Ο Θησέας υπήρξε ένας από τους καλύτερους βασιλιάδες για την Αθήνα. Θεμελίωσε το μεγαλείο των Αθηνών ενώνοντας τους δήμους της Αττικής, γεγονός του οποίου την ανάμνηση εόρταζαν οι Αθηναίοι στις 16 Εκατομβαιώνος με τα «Συνοίκια» ή «Συνοικέσια». Ο Θησέας διαίρεσε τους πολίτες σε τρεις τάξεις: στους ευγενείς, στους κτηματίες και στους δημιουργούς (χειρώνακτες και τεχνίτες). Σημείωσε και πολεμικές επιτυχίες καταλαμβάνοντας τη Μεγαρίδα και στη συνέχεια νικώντας τις Αμαζόνες, οι οποίες είχαν εκστρατεύσει κατά της Αττικής για να ελευθερώσουν τη βασίλισσά τους Ιππολύτη ή Αντιόπη. Κυρίως όμως κατετρόπωσε τους Κενταύρους μαζί με τον φίλο του βασιλιά των Λαπίθων Πειρίθοο, όταν αυτοί προσπάθησαν να απαγάγουν την Ιπποδάμεια. Ο Πειρίθοος ήταν φίλος του Θησέα από τότε που πήγε να αρπάξει τα βόδια του. Ενώ κόντεψαν να αλληλοσκοτωθούν, οι θεοί τους ενέπνευσαν αμοιβαία συμπάθεια, ώστε μόλις κοιτάξε ο ένας τον άλλο πέταξαν τα όπλα στην άκρη και από τότε έγιναν αχώριστοι. Μαζί απήγαγαν από τη Σπάρτη την Ωραία Ελένη όταν αυτή ήταν ακόμα 12 ετών και χόρευε γύρω από τον βωμό του ναού της Ορθίας Αρτέμιδος. Τότε είχαν ρίξει κλήρο και η Ελένη έπεσε στον Θησέα. Ο ήρωας την έφερε στην Αττική και την εμπιστεύθηκε στη μητέρα του, την Αίθρα.
Μαζί κατέβηκαν, αμέσως μετά, και στον κάτω κόσμο για να αρπάξουν την Περσεφόνη, την οποία είχε ερωτευθεί ο Πειρίθοος. Ο Πλούτωνας όμως τους αντιλήφθηκε και τους έβαλε να καθίσουν σε μια πέτρα από όπου δεν μπορούσαν να ξανασηκωθούν. Στο μεταξύ, οι αδελφοί της Ωραίας Ελένης (οι Διόσκουροι) πήγαν στην Αττική για να πάρουν πίσω την αδελφή τους. Δεν θα την εύρισκαν, όμως, αν ο Ακάδημος δεν τους έδειχνε το μέρος που την έκρυβαν. Εξαιτίας αυτής της μυθολογικής ευεργεσίας, όταν οι Σπαρτιάτες κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο κατέστρεψαν την Αττική, σεβάσθηκαν την Ακαδήμεια, το ιερό του Ακαδήμου. Οι Διόσκουροι πήραν την αδελφή τους και την Αίθρα (τη δεύτερη ως σκλάβα), και επέστρεψαν στη Σπάρτη, αφού πρώτα ανακήρυξαν βασιλιά των Αθηνών τον Μενεσθέα. Χρόνια μετά, ο Ηρακλής κατέβηκε στον ‘Αδη και ελευθέρωσε τον Θησέα, που γύρισε στην Αθήνα. Επειδή βρήκε τους Αθηναίους εναντίον του, ο Θησέας τους καταράσθηκε. Ο τόπος όπου κατά τον μύθο εκστόμισε την κατάρα, υποτίθεται ότι σωζόταν στον αρχαίο δήμο του Γαργηττού και ονομαζόταν Αρατήριον.
Στη συνέχεια, ο Θησέας έφυγε από την Αθήνα και πήγε στη νήσο Σκύρο. Ο βασιλιάς του νησιού, ο Λυκομήδης, αρχικά τον καλοδέχθηκε, αλλά μετά από κάποιο διάστημα τον πήγε δήθεν για περίπατο στο ψηλότερο σημείο και τον έσπρωξε στον γκρεμό. Ο Θησέας έπεσε και σκοτώθηκε. Σύμφωνα με άλλη μυθολογική παράδοση, επρόκειτο για αυτοκτονία. Οι Αθηναίοι τον θυμήθηκαν χρόνια μετά, όταν τα παιδιά του, ο Δημοφών και ο Ακάμας, πήραν μέρος στον Τρωικό Πόλεμο μαζί με τον Μενεσθέα.
Στους ιστορικούς χρόνους, ο πρώτος που υπενθύμισε στους Αθηναίους το χρέος τους προς τον ήρωα ήταν ο Πεισίστρατος. Το 475 π.Χ., όταν ο Κίμων εξεστράτευσε κατά της Σκύρου και την κατέλαβε, άρχισε να ψάχνει όλο το νησί για να βρει τον τάφο του Θησέα. Είχε πια απελπισθεί, όταν είδε ξαφνικά έναν αετό να προσγειώνεται σε ένα λόφο, να τον σκαλίζει με τα νύχια του και να τον κτυπά με το ράμφος του. Ο Κίμων το θεώρησε θεϊκό σημάδι, έσκαψε εκεί και ανεκάλυψε μία παλιά μεγάλη σαρκοφάγο και κοντά της την αιχμή μιας λόγχης και ένα ξίφος. Πίστεψε ότι ανήκαν στον Θησέα και τα μετέφερε με την τριήρη του στην Αθήνα. Οι Αθηναίοι τον υποδέχθηκαν με λαμπρές τελετές και εναπέθεσαν με ευλάβεια τα λείψανα στο «Θησείον», το ηρώο που έκτισαν για τον σκοπό αυτό «εν μέσει πόλει» (κατά τον Πλούταρχο, κοντά δηλαδή στον βωμό των 12 θεών). Ακόμα, όρισαν τις 8 Πυανεψιώνος ως ημερομηνία προσφοράς της μέγιστης θυσίας, επειδή η ημέρα εκείνη ήταν η επέτειος της επιστροφής του από την Κρήτη, και τις 8 του κάθε μήνα να τιμάται η μνήμη του (ιδιαίτερα στις 8 Εκατομβαιώνος, ημερομηνία που ο ήρωας πρωτοήλθε στην Αθήνα από την Τροιζήνα).
Στην Ελληνική μυθολογία, ο Μινώταυρος ήταν ένα ον με σώμα ανθρώπου και κεφάλι και ουρά ταύρου. Πέρα από την περιγραφική αυτή ονομασία του, το όνομα του Μινώταυρου ήταν Αστέριος. Κάποιες φορές αναπαρίσταται ακόμα ως ταύρος με κορμό ανθρώπου, σε αντιστοιχία με τον Κένταυρο. Κατοικούσε στο Λαβύρινθο, κτίσμα που φτιάχτηκε από το Δαίδαλο κατόπιν εντολής του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα. Ο Μινώταυρος σκοτώθηκε από τον Θησέα.
Πριν ο Μίνωας γίνει βασιλιάς ζήτησε από το θεό Ποσειδώνα ένα σημάδι που να αποδεικνύει ότι αυτός, και όχι ο αδερφός του, έπρεπε να ανέβει στο θρόνο. Ο θεός έστειλε έναν όμορφο λευκό ταύρο και ζήτησε από το Μίνωα να θυσιάσει αυτόν τον ταύρο στον ίδιο. Ο Μίνωας όμως αντί για αυτόν θυσίασε έναν άλλο ταύρο, ελπίζοντας ότι ο θεός δε θα το προσέξει.
Ο Ποσειδώνας όμως κατάλαβε τι είχε γίνει, εξοργίστηκε, και έκανε τη γυναίκα του Μίνωα Πασιφάη να ερωτευτεί τον ταύρο. Η γυναίκα δεν μπορούσε να ικανοποιήσει το πάθος της και ζήτησε βοήθεια από το μηχανικό Δαίδαλο. Αυτός κατασκεύσε ένα κενό ομοίωμα αγελάδας, η Πασιφάη μπήκε μέσα σε αυτό και ο ταύρος ξεγελάστηκε και ζευγάρωσε μαζί της. Από την ένωση αυτή γεννήθηκε ο Μινώταυρος.
Ο Μίνωας, μετά από χρησμό που πήρε από το Μαντείο των Δελφών, ζήτησε από τον Δαίδαλο να φτιάξει ένα κτίσμα ώστε να κλειστεί μέσα ο Μινώταυρος, και αυτός κατασκεύασε το Λαβύρινθο.
Ο γιος του Μίνωα Ανδρόγεως πήρε μέρος σε αγώνες στα Παναθήναια και απέσπασε κάποιες νίκες, για τις οποίες οι Αθηναίοι τον ζήλεψαν και τον σκότωσαν. Ο Μίνωας για να τιμωρήσει τους Αθηναίους κήρυξε πόλεμο στον οποίο νίκησε. Σαν ποινή των Αθηναίων όρισε κάθε χρόνο εφτά νέοι Αθηναίοι και εφτά νέες Αθηναίες να στέλνονται στην Κρήτη και να κατασπαράζονται από το Μινώταυρο.
Μην μπορώντας να ανεχτεί την θυσία αυτή, ο Θησέας, γιος του βασιλιά της Αθήνας Αιγαία, αποφάσισε να είναι και αυτός ένας από τους δεκατέσσερις νέους, με σκοπό να βρεθεί κοντά στο Μινώταυρο ώστε να τον σκοτώσει.
Η πάλη του Θησέα με το Μινώταυρο.
Όταν έφτασε στη Κρήτη γνώρισε την κόρη του Μίνωα Αριάδνη η οποία τον ερωτεύτηκε. Θέλοντας να τον βοηθήσει του έδωσε ένα κουβάρι κλωστή, το Μίτο της Αριάδνης και τον συμβούλεψε να δέσει την άκρη του στην είσοδο του λαβύρινθου και να το ξετυλίγει, ώστε να μπορέσει έπειτα, αφού σκοτώσει το Μινώταυρο, να βρει την έξοδο.
Η θανάτωση του Μινώταυρου.
Ο Θησέας πράγματι σκότωσε το τέρας με το σπαθί του και χρησιμοποιώντας το Μίτο της Αριάδνης, κατάφερε να βγει από το Λαβύρινθο και γύρισε στην Αθήνα.
Σχετικά με το νόημα του μύθου του Μινώταυρου έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες. Σύμφωνα με μία από αυτές, ο μύθος σχετίζεται με τους μύθους των Βάαλ και Μολώχ των Φοινίκων. Η θανάτωση του Μινώταυρου συμβολίζει την κατάργηση του βαρβαρικού έθιμου της ανθρωποθυσίας από τον περισσότερο προοδευμένο ελληνικό πολιτισμό. Μία άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι ο Μίνωας και ο Μινώταυρος δεν είναι παρά μορφές του ίδιου προσώπου, και αντιπροσωπεύουν τον θεό Ήλιο. Ακόμα υπάρχει η άποψη ότι ο μύθος της θανάτωσης του Μινώταυρου συμβολίζει την απελευθέρωση των Ελλήνων από την κυριαρχία της Μινωικής Κρήτης.
Το άρθρο αυτό βασίζεται στο αντίστοιχο της αγγλόγλωσσης Wikipedia. Για το μύθο έχουν γράψει οι αρχαίοι συγγραφείς Πλούταρχος, Απολλόδωρος, Βιργίλιος και άλλοι.
Εμείς σαν Apodimos.com νομίζουμε ότι κάθε τοποθεσία έχει τα ερείσματά της στο μυστήριο του Λαβύρινθου, αλλά στο τέλος υπάρχουν ερωτήματα που ούτε η αρχαιολογία ούτε η μυθολογία μπορούν να ελπίζουν ότι θα απαντήσουν και προτείνουμε το ότι θα πρέπει να αρχίσει η σοβαρή αναζήτηση και ανασκαφή που δεν έχει γίνει μέχρι τώρα.
Πηγές : Apodimos.com και πληροφορίες από τα in.gr – 3lak2xo.blogspot.com – psaxtiria.com – tanea.gr – agelioforos.gr – teipir.gr – arxaiologia.gr – el.wikipedia.org